Ik schrik wakker door een harde klap. Wat is dat voor een lawaai? Het komt uit mijn woonkamer. Voorzichtig open ik de deur en zie hoe Griselidis probeert het veldbed waar ze doorheen is gezakt weer op te bouwen. De andere vrouwen slapen rustig verder. Ik help haar en we stikken allebei bijna van het onderdrukte lachen. Het is februari 1985. Haast vanuit het niets is ter gelegenheid van de oprichting van de Stichting De Rode Draad een wereldhoerencongres georganiseerd. Griselidis Real uit Genève en Margo St James uit San Francisco zijn de ‘grande dames’. Beiden stralen ze onverschrokkenheid, onverstoorbaarheid en waardigheid uit. Beiden zijn activisten van het eerste uur, vanaf midden jaren 70. Allebei eisen ze welbespraakt rechten voor prostituees op. Margo, de Amerikaanse, lacht breeduit en is altijd in voor een grapje, spreekt luid met direct taalgebruik, geniet van de aandacht en erkenning. Griselidis is stijlvol gekleed, statig, beminnelijk. Ze spreekt in prachtige volzinnen met een melodieuze cadans. Samen zullen ze de volgende nacht het “World Charter for Prostitutes Rights” schrijven met zo’n vijftien vrouwen uit tien verschillende landen (http://www.walnet.org/csis/groups/icpr_charter.html).
Copyright Jan VIsser. Wereldhoerencongres, Amsterdam 16 febr. 1985. vlnr: Ans van der Drift, één van de oprichtsters van De Rode Draad, Gail Pheterson, psychologe en bondgenote, Griselidis Real, oprichtster Aspasie en Margo St.James, oprichtster van Coyote
Enkele jaren daarvoor heb ik haar voor het eerst ontmoet. Ik werkte sinds 1980 bij de Mr. A. de Graaf Stichting. Prostitutie kwam alleen maar in de media vanwege buurtoverlast. Samen met Hans Scholtes probeerde ik het begrip ‘arbeid’ te introduceren. Het leverde opgetrokken wenkbrauwen en meewarige blikken op. De tijd was nog niet rijp. Hans en ik bezochten in 1982 de jaarlijkse vergadering van de mensenrechten commissie van de Verenigde Naties in Genève. Daar zagen we Griselidis Real, ze demonstreerde in haar eentje op de stoep voor de rechten van prostituees. ’s Avonds, in haar woning waren we nog meer onder de indruk. Overal boeken, geschriften, tekeningen, schilderijen: het Centre de documentation internationale sur la prostitution. Ze werkte in een appartement in Genève, in de beroemde Paquis wijk. Ik voelde me niet alleen het onwetende studentje, ik was het ook, met mijn boekenwijsheid. Kijk dan die vrouw eens, knokkend tegen de verdrukking in, trots, strijdbaar, geleerd.
Ik zal haar nog maar enkele keren ontmoeten, tijdens internationale gebeurtenissen. In 2005 overlijdt ze in Genève aan kanker.
Op 9 maart 2009 ben ik weer in Genève, speciaal voor haar.
De volgende dag schrijf ik:
Vraag: wat betekent ‘de emancipatie van de prostituee’?
Antwoord: Dat een prostituee wordt beoordeeld op haar daden en waarde als mens los van het feit dat ze prostituee is.
Helaas gebeurt dat maar zelden, altijd speelt het prostituee zijn wel ergens mee.
Gisteren, 9 maart 2009, liet het gemeentebestuur van de stad Genève zien dat het wel mogelijk is, door de laatste wens van Griselidis Real te eerbiedigen.
Griselidis Real, voorvechtster van de rechten voor prostituees sinds het eind van de jaren 70 van de vorige eeuw, werd herbegraven in het Cimétiere des Rois, waar de stad Genève haar grote zonen en dochters begraaft. Het beste te typeren dus als het Geneefse Pantheon. Daar ligt ze nu naast Jorge Luis Borges en op enkele passen afstand van Calvijn.
In de woorden van cultuurwethouder Patrice Mugny, die hard heeft moeten vechten om dit te realiseren:
«Il ne s’agit pas de faire l’apologie de la prostitution mais de rendre hommage à une personne qui a lutté toute sa vie pour la dignité des personnes qui se prostituent.»
(Het gaat er nu niet om de prostitutie te verdedigen, maar om eer te betuigen aan een persoon die haar hele leven gevochten heeft voor de waardigheid van mensen die zich prostitueren.)
De ceremonie, waaraan meer dan 200 mensen deelnamen, was vol emotie, trots en warmte.
In mijn ogen een historische gebeurtenis. Van nu af aan kan elke prostituee die gestigmatiseerd, vernederd en vervolgd wordt, tegen de hypocrieten zeggen: ga naar Genève, ga naar het graf van Griselidis en neem een voorbeeld aan de mensen daar, die erkennen dat een bewuste, trotse prostituee een prachtig mens kan zijn waar eenieder een voorbeeld aan kan nemen. Typisch Griselidis trouwens: de kracht en de macht hebben om 4 jaar na haar dood nog een hevige politieke en ideologische polemiek uit te lokken en die nog te winnen ook!
-
Het graf met rechts op de achtergrond: de laatste rustplaats van Calvijn. foto: Jan Visser
-
foto Jan Visser
-
Op de voorgrond het graf van de schrijver Borges. Het graf van Griselidis op de achtergrond. Foto Jan Visser
Korte biografie
Griselidis Real is op 11 augustus 1929 in Lausanne geboren, haar ouders waren onderwijzers en ze is deels opgegroeid in Cairo, waar haar vader een school leidde. In Zurich studeert ze toegepaste kunst. Ze trouwt, krijgt kinderen, scheidt en verhuist naar Duitsland. Het is dan 1960 en ze voelt zich aangetrokken tot vooral zwarte Amerikaanse soldaten. Haar boek over die tijd heet ‘Le noir est une couleur’ (zwart is een kleur). Ze leert prostitutie kennen als een manier om geld te verdienen en ze komt voor negen maanden in de gevangenis wegens handel in marihuana. Later vestigt ze zich in Genève en integreert haar intellectuele (schrijven) en artistieke (schilderen) gaven in het werk als prostituee. Ze definieert prostitutie als een ambacht, haast als een kunstvorm. Ze bestudeert SM om haar klanten beter te kunnen begrijpen en een optimale dienst te verlenen. Ze houdt een dag- en klantenboek bij “Carnet de bal d’une courtisane” (1984, balboekje van een courtisane). Ze spreekt ook vol mededogen over haar klanten die haar hun seksuele en emotionele nood tonen. Ze hanteert een lager tarief voor de eenzame gastarbeiders.
In 1973 reist ze naar Parijs. Prostituees hebben daar de Chapelle Saint-Bernard in Montparnasse bezet, uit protest tegen het geweld van pooiers en politie. Vanaf die tijd organiseert zij haar bijdrage aan de emancipatie. Zij richt in 1982 Aspasie op en blijft al die jaren strijden voor maatschappelijke acceptatie, tot aan haar dood op 31 mei 2005.
Recent verscheen een bloemlezing:
The Little Black Book of Grisélidis Réal, Days and Nights of an Anarchist Whore.
Haar documentatiecentrum.
Er zijn meerdere video’s het internet, onder andere:
(nieuwsitem over haar herbegrafenis) Zie Youtube
©Jan Visser, Eerder verschenen in De Rode Lantaarn, september 2010
Het graf van Griselidis (met dank aan Jan Visser)