2011 was het laatste jaar dat De Rode Draad sekswerkers op de werkplek bezocht. Zij schreef hier een trendrapportage over. In 2012 verrichtte Sietske Altink veldwerk voor het internationaal vergelijkend onderzoek. Uit deze twee bronnen komt onderstaand beeld van de positie van sekswerkers in 2012.

Minder vergunde bedrijven
Een jaar na de legalisering. Tekening P. Urban

Een jaar na de legalisering. Tekening P. Urban

In 2000 waren er ongeveer 800 vergunde  clubs, privéhuizen en massagesalons in Nederland. In 2011 waren er nog ca. 340 clubs, privéhuizen en vergunde massagesalons over. Deze trend lijkt zich door te zetten. In een stad als Heerlen was er in 2011 van de acht vergunde bedrijven nog één open.

In 2011 merkten de veldwerkers dat van de clubs, privéhuizen en massagesalons die in 2005 in bedrijf waren, er minstens 48 waren gesloten. Daarnaast was er van twee andere privéhuizen bekend dat ze kort na het bezoek van de veldwerkers dicht zouden gaan.

Uit veldwerkverslagen:

De eigenaresse van het privéhuis kondigde aan na 38 jaar te gaan sluiten. Daar had ze drie redenen voor. De ligging was ongunstig, namelijk aan een drukke straat. Klanten konden er nooit discreet naar binnen. En er waren aan alle kanten Turkse bedrijven gekomen, niet dat ze een hekel had aan Turken, maar dit trok jongens aan die voor haar deur rondhingen. En ze kon hen honderd keer vragen of ze niet voor de deur wilden hangen, maar op deze manier wilden de klanten liever niet naar binnen. En los van de niet-discrete ingang liep het toch allemaal terug in de branche, dat viel niet te stoppen.

Van vier clubs die officieel gesloten waren, werd op grond van informatie van buren, door de veldwerkers vermoed dat er nog wel werd doorgewerkt.

Het gebouw ziet er uit alsof er al twintig jaar niets meer gebeurt in het pand: het ziet er vies uit, het is bedekt met graffiti en de rolluiken zijn naar beneden. Door de kieren van de gordijnen op de begane grond zien we echter wel spullen binnen. De voordeur is dicht en er is ook geen bel. We besluiten iets te gaan drinken in het nabijgelegen café waar de barman of barvrouw ons misschien wel meer zou kunnen vertellen. Dat was ook zo. De club is volgens de barman gewoon open, maar ze horen wel verhalen over rare openingstijden, zoals ’s ochtends vroeg. Wel kwam er een tijdje geleden een vrouw een fles wodka halen, omdat ze een vervelende klant had gehad, zei ze.

Deze ontwikkeling gaat ten koste van de sekswerkers; zij kunnen in het vergunde circuit steeds moeilijker een werkplek vinden. Zelf een bedrijf beginnen is in vrijwel alle gevallen onmogelijk omdat de meeste gemeenten het aantal bedrijven in 2000 ‘bevroren’ hadden.

Gebrekkige verdiensten/klandizie

Het afnemen van het aantal clubs in het legale circuit  heeft wel degelijk te maken met het gebrek aan klandizie, waardoor zo’n bedrijf niet meer rendabel is. De belangstelling van vrouwen om er te gaan werken neemt vervolgens af. Zo belanden veel bedrijven in een vicieuze cirkel: geen klandizie, geen vrouwen. In één massagesalon waren er op de dag dat de veldwerkers langskwamen slechts drie klanten geweest. Een voorheen populaire club werd in het weekend gemeden door klanten. Een van de vrouwen vertelde dat ze steeds maar zat te wachten in de club, omdat er helaas niet zoveel klanten komen de laatste tijd. De klanten die wel komen, zeuren volgens haar altijd ontzettend over de prijs, ze willen maar €50 betalen voor een half uur.’ Veel sekswerkers lossen dit op door hun klanten via internet te werven en ze op de afgesproken tijd in de club of het privéhuis te ontvangen.

Op internet is er geen aanwijzing dat er nog activiteiten zijn. Ze zeggen alleen te adverteren in de krant. We werden door de eigenaresse  binnengelaten en er zaten vier vrouwen in de woonkamer. Later zagen we nog een vrouw in de gang (ze kwam net binnen of ging net weg). De vrouwen waren rond de 40, 50 jaar en heetten ons hartelijk welkom. De club maakte een vervallen indruk. Er kwamen niet veel klanten meer, zo werd ons verteld, en onze komst doorbrak de verveling. Een van de vrouwen gaf aan lange dagen te maken voor slechts 200 euro bruto per week. In een andere stad met een paar clubs, gaven de vrouwen aan minimaal zes dagen per week te moeten werken om ervan te kunnen leven.

‘Ik moet 12 uur per dag aanwezig zijn, maar er is geen flikker te doen’, zo zei een vrouw door de telefoon.

 

Raamprostitutie

Uit een veldwerkverslag over een raamgebied beneden de grote rivieren:

In de anderhalf uur dat we er zijn (prime time) hebben we misschien tien ( potentiële) klanten gezien. We zien maar één man echt naar binnen gaan, de rest schuifelt een beetje ongemakkelijk rond op het plein.

Alkmaar:

Enkele vrouwen vertelden ons dat het nogal slapjes was, maar dat was niets nieuws. Dat was al lang zo. Daar had het sluiten van een deel van de ramen geen invloed op. Anderen zeiden daarentegen dat ze best blij waren dat er vijftig ramen waren gesloten. ‘Ik hoef dan niet meer zulke lange dagen te maken omdat er minder ramen zijn. Nu mogen we een raam delen’. Een andere  vrouw zei dat er evenveel klanten waren maar minder vrouwen. Een van deze vrouwen, een Hongaarse, zei dat ze daardoor niet meer zeven dagen per week hoefde te werken. Degenen die er niet meer terecht konden, werkten volgens een ander in appartementjes in de buurt van stations.

In Amsterdam werkt het gemeentebestuur aan een forse inkrimping van de raamprostitutie (Project 1012, genoemd naar de postcode van het Wallengebied). De gemeente Den Haag bestudeerde in 2011 de haalbaarheid van sluiting van de ramen aan de Doubletstraat.

Het teruglopen van het aantal ramen maakt het de exploitanten gemakkelijker te eisen dat de ramen voor een week of zelfs voor een maand aaneensluitend gehuurd moeten worden. Dat betekent dat een raam door moet worden betaald als een vrouw op vakantie gaat. De dienstverlening laat ook nogal eens te wensen over: ‘Ik betaal 140 euro voor acht uur maar ze maken niet schoon.’ Een andere vrouw meldde dat ze extra moest betalen voor een handdoekje. Nog steeds geven niet alle exploitanten bonnen af.

Er zijn nog steeds raamverhuurders die consequent weigeren kwitanties van de huur te verstrekken, hoewel ze daar als ondernemer wettelijk toe verplicht zijn

Zowel bij De Rode Draad als tijdens het onderzoek kwamen voorbeelden naar voren van exploitanten die sekswerkers financieel benadeelden, door bijvoorbeeld het geld dat voor de Belastingdienst moest worden gereserveerd (gedeeltelijk) voor henzelf achter te houden.

Bij De Rode Draad kwamen klachten over uitbuiting binnen. Dit kon gaan om enkele tientjes maar ook om het  heffen van ongeoorloofde boetes en in één geval om het afpersen van sekswerkers onder het mom van een ‘concurrentiebeding’.

Ook maakten sommige exploitanten bepaalde vrouwen het werk onmogelijk omdat ze te dik of te oud waren. Ook werd melding gemaakt van wanpraktijken zoals het plaatsen van afluisterapparatuur in de gezamenlijke ruimtes.

Het veelvuldig voorkomen van dit soort praktijken is terug te voeren tot 2000. Vooral exploitanten die in de tijd van het gedogen in bedrijf waren, kregen een vergunning. Zij hadden altijd hun onderneming gerund zonder rekening te hoeven houden met arbeidsrecht en met normen van ‘goed werkgeverschap’.

Afwezigheid van rechten

Exploitanten hebben de afgelopen jaren volgehouden dat er in hun bedrijven niet van dienstverbanden sprake kon zijn. Alle sekswerkers waren volgens hen zelfstandige ondernemers. Ze beweerden dat sekswerkers zelf ook niet in loondienst wilden, want dat zou ten koste gaan van hun zelfstandigheid. De Belastingdienst vermoedde echter dat de exploitanten zich als bazen gedroegen, maar daar niet de consequenties van wilden accepteren. Ze oefenden gezag uit,  bepaalden de werktijden en weerhielden sekswerkers ervan seksuele dienstverlening in andere bedrijven dan het hunne te verrichten.

Het oordeel van de Belastingdienst leidde ertoe dat vele exploitanten naar de rechter liepen die op één geval na steeds ten gunste van de visie van de Belastingdienst vonniste. Teneinde die impasse te doorbreken, is de opting-in regeling aangepast om ze geschikt te maken voor de seksindustrie. De opting-in regeling bestond al en werd toegepast in gevallen waarin er wel afdrachten moesten worden gedaan, maar waar geen gezagsrelatie was, bijvoorbeeld bij predikanten of wethouders. In de seksindustrie werd echter wel gezag uitgeoefend.

In de hoop dat de sekswerker gevrijwaard bleef van de gezagsuitoefening van de exploitant is daar een voorwaardenpakket aan toegevoegd. Daarin staat bijvoorbeeld dat de sekswerker vrij is om te komen en te gaan, geen percentage van wat de klant betaalt voor extra’s aan de exploitant hoeft af te dragen, te allen tijde een afrekening kan vragen, niet verplicht kan worden bepaalde kleding te dragen of tot het nuttigen van alcoholische dranken gedwongen kan worden. Helaas wordt dit voorwaardenpakket regelmatig geschonden. Vrouwen moeten zich wel degelijk aan roosters houden en kunnen ook niet zomaar weg. En de dagelijkse afrekening laat vaak weken op zich wachten.

De belastingafdrachten verlopen bij de opting-in via de exploitant. Er worden echter geen sociale lasten afgedragen, waardoor de sekswerker geen recht heeft op een werkloosheidsuitkering, doorbetaling bij ziekte, zwangerschapsverlof en pensioenopbouw.

Sekswerkers zagen de voordelen van loondienst pas wanneer er zich problemen als arbeidsongeschiktheid, onterecht ontslag of zwangerschap voordeden. In 2011 was dat niet anders.

Twee vrouwen klaagden bij de helpdesk over de onmogelijkheid van een betaald zwangerschapsverlof. Twee sekswerkers namen contact op met De Rode Draad omdat ze arbeidsongeschikt waren geraakt en geen uitkering konden aanvragen. De veldwerkers kregen tijdens het bedrijvenbezoek deze klacht ook te horen. Nog eens twee vrouwen vroegen zich af of ze niet voor een werkloosheidsuitkering in aanmerking konden komen. Overigens heeft het UWV De Rode Draad laten weten uiterst welwillend tegenover een uitkeringsaanvraag te staan wanneer de potentiële cliënt kan aantonen dat ze feitelijk in een situatie van loondienst verkeerde. Het was volgens deze instelling niet per se nodig de rechter hiervoor in te schakelen.

Twee vrouwen meldden bij de helpdesk dat de afrekening die ze van de opting-in en de BTW boekhouding bij een makelaar lieten zien, niet voldoende garantie bood om een huis te huren. Tijdens veldwerk kwam zo’n zelfde klacht naar voren.

Er was nauwelijks een sanctiemiddel voor exploitanten die zich niet aan het voorwaardenpakket van de opting- in hielden. Tijdens het onderzoek kwam nog een geval naar voren van een exploitant die bepaalde kleding voorschreef.

De algemene klacht over de opting- in luidde dat de verdiensten erdoor achteruit waren gegaan. De Belastingdienst had namelijk gehoopt dat de exploitanten het deel dat sekswerkers aan hem/haar moesten afstaan zou verlagen. Dit gebeurde niet.

zijn. Uit drie raamgebieden kwamen daar klachten over.

Ik heb nu belasting controle gehad en moet over een paar  jaar achterstallige belasting betalen. Ik krijg een hoge boete mede omdat ik geen bonnetjes heb gekregen van de kamerhuur.  De man van de Belastingdienst weet dat het hier fout zit maar hij geeft aan dat het bij mij ligt en ik een bon moet eisen. Die geven ze toch niet.

Uit één raamgebied kwamen twee klachten over willekeurige huurverhoging. Als de gemeente de sluitingstijden verandert, krijgen de vrouwen de rekening gepresenteerd.

Ze vertelde dat de ramen nu nog tot drie uur ’s nachts open zijn, maar vanaf 1 januari is dat maar tot een uur ’s nachts. Daar waren veel vrouwen niet blij mee, want de huurprijs bleef hetzelfde.

Een andere klacht betrof het extra moeten betalen voor handdoeken en tissues.

Ze laten ons 220 euro per dag betalen van half tien in de ochtend tot half twaalf ’s avonds en nog extra voor ventilators, tissuerollen, overnachting, koffie etc.

De vrouwen klagen ook over het door moeten betalen van de huur tijdens vakantie. Wanneer een vrouw niet samen met een ander mag huren of een vervanger mag zoeken, moet ze in de praktijk doorwerken, omdat ze anders haar raam kwijtraakt of teveel huurschulden oploopt.

In één raamgebied moest de sekswerker nog op fifty-fifty basis werken: de helft van wat de klant betaalt, gaat naar de verhuurder. De verhuurder heeft zo een reden om zich te bemoeien met de aard van de seksuele handelingen. Hij heeft er immers baat bij dat een sekswerker ‘dure’ handelingen verricht. Deze praktijk is in alle andere raamgebieden al heel lang geleden afgeschaft.

De Wet Gelijke Behandeling is niet in alle raamgebieden doorgedrongen:

Er zitten niet veel vrouwen. We lopen een beetje aarzelend rond. Opeens komt een vrouw naar ons toe. Hier mogen geen vrouwen komen zegt ze bits. Het is een beheerster. We leggen uit waar we voor komen en ze vraagt of ze dan ook een kaartje mag hebben.

Transgenders klaagden enkele malen over genderdiscriminatie.

 In de huiskamer waar ze ons ontving en waar we met haar spraken stond een eenpersoonsbed: de vrouw woont en werkt op de woonboot. Regelmatig komen de GGD en de Belastingdienst langs, ze liet ons een soort loonstrook zien. Erg vreemd, ze zegt zelf te werken met 50/50, maar door de loonstrook lijkt ze wel in loondienst te zijn: hoe zou de Belastingdienst hiermee omgaan?

Ondanks de hoge raamhuren, worden vrouwen nog geacht hun kamer schoon te maken.

Een Spaanse vrouw was de WC bij haar (raamprostitutie) kamer aan het schoonmaken. We wisten niet of zij de beheerder was of niet. Ze bleek een sekswerker te zijn. Blijkbaar moeten de vrouwen hier zelf hun kamer schoonmaken.

Raamgebied 1: Een groepje schooljongens hing rond. We schatten dat ze een jaar of veertien waren. Ze scholden de vrouwen uit. Een van de jongens probeerde contact te krijgen met een vrouw. Ze was er niet van gediend en probeerde hem weg te sturen. Daarop reageerde hij verontwaardigd. Je kon zien dat de vrouwen er de balen van hadden.

Raamgebied 2 : Er hing een nare sfeer in de straat. Eén jongen (naar onze inschatting verstandelijk gehandicapt en Marokkaans) volgde ons steeds, terwijl hij in de tussentijd de gelegenheid nam om tegen een vrouw te zeggen dat ze lelijk is en zijn tong uit te steken). Er werd ook nog in de richting van de veldwerkers gespuugd.

Raamgebied 3: Op straat hingen een hoop ongure types rond. Twee mannen op straat hadden het over ‘kurva’ (‘hoer’) in een aantal Oost-Europese talen, zoals  het Hongaars en Roemeens, maar zij spraken  een taal die we net niet konden verstaan).

In de raamprostitutie aan de openbare weg zijn bijna altijd rondhangers te vinden, jongens of mannen die geen klanten zijn, maar het werken voor de vrouwen zeer onaangenaam maken.

 

Klachten over escortbureaus

Soms vonden vrouwen dat ze teveel moesten betalen voor een fotoshoot of had de eigenaar zonder toestemming van de betrokkene filmmateriaal op internet gezet.Er belde een vrouw naar De Rode Draad die over de afrekening die de exploitant had gegeven had geklaagd. Dat mocht niet en als straf had de eigenaar gedreigd haar naaktfoto’s op internet te plaatsen. En hij zou haar echtgenoot, die niet wist wat voor werk ze deed, op de hoogte stellen. Twee andere vrouwen hadden hetzelfde probleem. De exploitant stond niet toe dat ze bij een ander bureau gingen werken. Dit is een onterecht beroep op een concurrentiebeding. Dit mag echter alleen in loondienst en kan slechts onder strikte voorwaarden worden afgesloten. In 2011 werd ook mishandeling door een exploitant van een escortbureau gemeld.

 

Clubs massagesalons, privéhuizen

Uit één club kwam de klacht dat de exploitant de vrouwen mishandelde en chanteerde.  Ook dwang tot onveilige (orale) seks of andere ongewenste handelingen kwam nog voor.

De klant betaalde 20 euro aan de receptie, daarna mocht ze 30 euro van de klant op de kamer vragen. Als de klant dat wilde moest ze hem twee keer laten klaarkomen. Ook was de vrouw verplicht zich te laten likken. Voor zonder condoom mocht je 50 euro extra rekenen. Als de klant vertrok werd aan hem gevraagd of de vrouw het goed had gedaan.

Ik heb het gevoel dat ik nergens meer kan werken zonder uitgebuit te worden. Het lijkt net alsof die tenten allemaal dezelfde boekhouder hebben ofzo. Ze houden zogenaamd belasting in terwijl ze ons deel van het geld in hun eigen zak douwen Als je om een echt loonstrookje vraagt geven ze er eentje waar een ander adres en naam van bedrijf op staat en waar wat anders qua getallen op staat en zogenaamde onkostenvergoeding. Ze zeggen dat als het je niet bevalt je maar elders moet gaan werken. Wat moet ik nou?

Er is één expliciete klacht binnengekomen over een exploitant die een percentage voor zichzelf afhoudt van de fooien van de klant voor de sekswerker, wat in strijd is met het voorwaardenpakket van de opting-in. Daarnaast kwamen er ook klachten over teveel voor eten moeten betalen. Er werden soms nog onterechte boetes geheven, vrouwen klaagden over ‘onterecht ontslag’ en een eigenaar die te gierig was om de verwarming aan te zetten.

Klachten die de aantasting van de lichamelijke integriteit betreffen kunnen gaan om chantage/geweld, dwang tot onveilig werken en het moeten verrichten van bepaalde handelingen. Het klanten moeten bedienen, wanneer iemand dat niet wil, valt hier ook onder. Dit geldt ook voor de gevallen waarin de raamhuur tijdens vakantie of ziekte moet worden doorbetaald.

Ook komt het nog voor dat exploitanten klant zijn in hun eigen bedrijf of nieuwe vrouwen uitproberen.

Hoewel de exploitant/gastvrouw de veldwerkers in veel bedrijven toestond buiten zijn/haar gehoorsafstand met de vrouwen te praten, kwamen er tijdens het veldwerk weinig klachten naar voren over de exploitant in aanwezigheid van de veldwerkers. Wel kwamen die over andere bedrijven. Bij bijvoorbeeld over één bedrijf wist men te vertellen dat een exploitant van een ander bedrijf een auto liet posten voor het adres van een vrouw die zich ziek had gemeld, om te kijken of ze wel echt ziek was. In het betreffende bedrijf waren de vrouwen niet in loondienst en hoefden zelfs officieel geen reden voor hun afwezigheid op te geven.

Onveilig werken

Door de geringe verdiensten en het gebrek aan klandizie worden veel sekswerkers verleid onveilige orale seks te bieden en daar meer geld voor te vragen. De concurrentie speelt hierin ook een grote rol. Op internet biedt de meerderheid van de sekswerkers namelijk onveilige orale seks. In sommige gemeenten wordt er ingegrepen als men zelfs maar de schijn wekt met onveilige (orale) seks te adverteren. In Amsterdam is een huis gesloten in verband met de al dan niet subtiele dwang om deze ‘dienst’ aan te bieden.

Een vrouw kon in het raamgebied de concurrentie met jonge vrouwen die alles zonder condoom doen niet aan en wilde in een club gaan werken.

G. kreeg een vraag van een vrouw of het nou echt zo erg is om zonder condoom te pijpen? Blijkbaar is dat de gewoonte in dit privéhuis. De website van het bedrijf zegt er het volgende over:

Het bedrag wat je afrekent met de gastvrouw is gebaseerd op safe seks, inclusief zoenen mits het meisje dit doet. Extra handelingen kunnen de meisjes aanbieden en zijn niet standaard in de prijs inbegrepen. Daarbij kun je denken aan: Frans zonder condoom, eventueel tot aan het eind. Grieks, soft-SM, plasseks, lesbisch-trio etc. etc. De extra kosten voor deze handelingen bepaalt het meisje en rekent zij zelf met je af op de kamer.

De prijslijst geeft aan dat de uurprijs (half uur of drie kwartier kan ook) is gebaseerd  op safe seks handelingen, en dat pijpen zonder condoom extra geld oplevert (35 euro). Het privéhuis verdient er dus niets aan, maar het is wel verleidelijk om voor het extra geld te gaan.

 Slechte hygiëne

De eigenaar is een vieze vent. Als er een klant is geweest, mogen de vrouwen geen nieuwe handdoek pakken, maar moeten ze de gebruikte handdoek omdraaien. Ook moet het badwater bewaard blijven voor de volgende klant, alleen de randjes moeten worden afgenomen.

In een ander geval is er een groot verschil tussen de ruimte waar de klanten komen en waar de vrouwen moeten wachten:

We komen via het halletje in de ontvangstruimte en zijn onder de indruk: mooie stoelen, een grote bank, warme kleuren en een open haardvuurtje. Echt sfeervol en uitnodigend. Wanneer we in de ruimte komen waar de vrouwen en de eigenaresse zitten, vallen we van verbazing bijna achterover: een rommelige, schemerige ruimte met overal stapels stoffige boeken, papieren, cd’s en flessen op de grond, een scheef hangend laken dat het zitgedeelte van het tv-gedeelte van de kleine kamer scheidt, op de tafel ligt shaggruis, losse vloeitjes en twee geopende zakjes wiet en nog meer flessen en papieren.

We gaan aan tafel zitten en ontdekken tussen de puinhopen (naast 3 honden, een vogel in een grote kooi en een kat) drie sekswerkers waarvan er twee zo stoned zijn dat ze bijna niet uit hun ogen kunnen kijken.

Niet vergunde erotische massage

Veel erotische massagesalons beschikken over een vergunning als seksbedrijf. Dat geldt ook voor veel Thaise bedrijven in de grote steden. We weten niet of de vele Thaise massagesalons dicht moesten wegens een gebrek aan vergunningen of om een andere reden. Nog steeds willen niet alle eigenaren inzien dat hun bedrijf vergunningplichtig is als er ‘happy ending’ wordt geboden.

De eigenaresse vertelde dat de Arbeidsinspectie met 6 man was langs geweest en dat ze het hele pand hebben doorzocht. Ook krijgen ze regelmatig bezoek van de GGD, de Belastingdienst en de politie.

De politie had ze verteld dat er misschien enkele massagesalons zullen worden gesloten. Geen van de salons heeft een vergunning voor de erotische branche. Ze hebben een andere dekmantel in de sfeer van wellness. Als er (gebruikte) condooms worden aangetroffen, zijn ze schuldig.

De massagesalon gaat alleen open op verzoek, of als het te druk is in de andere club. Die is voor de gangbangs. Iedereen betaalt een entreeprijs. De gangbang is met amateurs. Nee, niet betaald hoor, het zijn echte amateurs, zo verzekerde hij ons. Hij schrijft de dames in op een andere BV zodat ze niet als sekswerkers te boek staan.

Een concept, dat uit Duitsland naar Limburg is overgewaaid, is de Freie Körper Kultursauna’s. Er werken vooral jonge Oost –Europese vrouwen. ‘Zij werken niet, maar bezoeken de club alleen maar’, zo zei de eigenaar. Andere clubs in de regio klagen dat hier veel onveilig wordt gewerkt en dat vrouwen veel voor weinig geld moeten doen.

De vrouw legt het concept van de saunaclub uit: geen sekswerk, vrije erotische contacten, één  entreeprijs voor het hele complex, een andere prijs als je alleen naar de sauna wilt. Als je gebruik wilt maken van de relaxkamers betaal je € 14,- en mag je net zo lang op de kamer blijven als je wilt. We vermijden het woord prostitutie uit alle macht maar naarmate de vrouw verder ratelt heeft ze het over de vrouwen die er regelmatig komen en die bij hen bekend zijn, en dat er geen vaste prijzen door hen worden gehanteerd.

Het internet

Steeds meer sekswerkers werven hun klanten via de daarvoor bestemde sites. Kinky.nl, Sexjobs.nl en op de talloze andere sites waar allerlei diensten worden aangeboden. (Speurders.nl) Dit gaat om sekswerkers die vanuit hun eigen huis werken, of zonder tussenkomst van een bureau klanten bezoeken (zelfstandige escorts), in een hotel gaan zitten om daar klanten te ontvangen of met enkele collega’s samen een kamer of een appartement huren. De echte thuiswerkers – dat wil zeggen degenen die de klanten in de eigen woning ontvangen-  zijn hier in de minderheid.

De meerderheid wil als zelfstandige escort werken of met anderen een ruimte huren. Het viel De Rode Draad op dat veel sekswerkers in legale clubs, privéhuizen, massagesalons en escortbureaus, hun klanten werven via het internet en in de legale bedrijven met hen afspreken. Veldwerkers zagen in de bedrijven dat de vrouwen druk in de weer waren met hun laptops. Deze werkwijze voorkomt het lange en vaak vruchteloos wachten op klanten.

Veel van de sekswerkers die naar De Rode Draad bellen en mailen, willen niet meer in de vergunde bedrijven werken. Ze zijn het verplicht aanwezig zijn en de hoge afdrachten zat. Ze willen zelf de prijzen bepalen. Ze willen niet verplicht champagne met klanten drinken of in een rokerige ruimte zitten.

Uit een e-mail:

Maar mijn probleem is dat ik weinig klanten heb. Ik werk in een privé huis.

En mijn baas zegt dat ik een ouderwetse temeier ben die thuis moet gaan zitten breien.

Hij zegt dat ik geen waar voor mijn geld geef omdat ik niet anaal wil en niet wil pijpen zonder condoom. Ik laat ook geen voorwerpen in mijn lichaam stoppen. Dit lijkt me normale lichaamsbescherming.

Mannelijke sekswerkers en transgenders hebben een vergelijkbaar probleem; ze kunnen maar heel beperkt bij clubs en bij de ramen emplooi vinden. Op één na, een vrouw die thuis klanten ontving maar liever in een salon wilde gaan werken, kwamen de vragen van sekswerkers die met zelfstandige ontvangst wilden beginnen. We moeten wel de kanttekening maken dat de meeste vragen van West-Europese sekswerkers kwamen.

Gemeentelijk beleid

Sommige gemeenten verbieden het werken vanuit de eigen woning, andere staan het onder bepaalde voorwaarden toe en weer andere hebben helemaal geen beleid. Wanneer het wel mag, kan het toch nog in een bepaalde buurt verboden omdat er in de betreffende straat zich geen bedrijfjes mogen vestigen.

Eén regel geldt binnenkort echter landelijk: het werken met enkele anderen vanuit een daartoe gehuurd appartement is zonder vergunning overal verboden. De vrouwen vragen in dat geval tevergeefs een vergunning aan; die krijgen ze in de regel alleen als het betreffende pand een prostitutiebestemming heeft.

Veel sekswerkers waren op zoek naar een manier om dat legaal te kunnen doen. Uit een email:

Hallo, ik heb een vraag over het werk. Samen met twee vrouwen denken wij er over om zelf een woning te huren om ons werk te verrichten.
Mijn vraag: ben ik op het moment dat ik een woning huur en ik aan iedereen vraag hun deel te betalen volgens de wet een exploitant?
Wij hebben alle drie een gezin. We willen werken zoals het ons het beste uitkomt. Dat kan niet in een club of privéhuis. Het draait er toch altijd op uit dat we er tot diep in de nacht zitten. Of ze zeggen; als je overdag niet komt dan hoef je ‘s avonds ook niet te komen. Ik kan een vrijstaand huisje huren en daar zal geen omwonende kunnen klagen. Als niemand wat zegt zou ook niemand merken dat er vaak mannen over de vloer komen. Maar ja, ik zit toch met de regelgeving in mijn maag.

Voor de veiligheid willen veel sekswerkers graag met anderen werken. Tevens is er behoefte aan voorzieningen als veilig vervoer voor zelfstandige escorts. Zo vroeg een vrouw De Rode Draad hoeveel ze haar chauffeur moest betalen wanneer ze voor zichzelf ging beginnen. Op de sites waar sekswerkers hun diensten aanbieden (Kinky.nl, Sexjobs.nl en vele andere) lijkt er een sector te ontstaan die (illegaal) faciliteiten als kamerverhuur, beveiliging en bemiddeling biedt. Op de site Sexads.nl bijvoorbeeld is het volgende bericht te vinden: ‘Pooier zoekt tienerhoertje die voor mij wil tippelen/werken in ruil voor gratis woonruimte.‘ Op andere sites, bijvoorbeeld  Sexjobs.nl is een hele rubriek gewijd aan pooiers. Het is niet bekend hoeveel van deze annonces serieus zijn bedoeld. Op deze sites adverteren immers veel mensen voor de kick of om anderen voor de gek te houden. In vaktaal noemt men deze adverteerders ‘fakers’.

De vrees dat het internet ongewenste vormen van prostitutie herbergt, is echter niet ongegrond. Er zijn inderdaad aanwijzingen dat niet alle sekswerkers die zich op internet profileren zeggenschap hebben over hun situatie en hun verdiensten. Een vrouw van buiten de Europese Unie nam contact op met de Rode Draad. Zij vertelde het volgende verhaal over een inmiddels gesloten illegaal bordeel.

De  Oost-Europese vrouw is getrouwd met een Nederlander. Ze is bij hem ingeschreven en heeft een verblijfsvergunning zolang ze bij hem blijft. De vrouw bezocht een Russische manicure/pedicure die haar vertelde dat ze iemand kende met een club waar de vrouw veel geld zou kunnen verdienen. De vrouw kreeg het telefoonnummer van deze kennis met een club. De club is een illegale club in twee appartementen. De eigenaren hadden ook elders een locatie. Maar de vrouw denkt dat er nog meer zijn, dat er een netwerk achter zit. Haar paspoort werd meteen afgepakt en ze moest €600 per dag betalen. Dat was zogenaamd belastinggeld. Ze werd afgeperst door een paar  man, ze kon er niets tegen doen. Volgens de vrouw werd de club heel druk bezocht. Ze hield er per dag toch nog een bepaald bedragje aan over.

 Klachten over faciliteerders

Klachten over banken die sekswerkers uitsluiten van bancaire diensten zijn prominent aanwezig op de lijst. Daar is vier maal expliciet over geklaagd door direct betrokkenen.

Op deze gedeelde eerste plaats komen de uitkeringsinstanties met vier klachten. Deze klachten gingen over:

  • Het inschakelen van Jeugdzorg toen bleek dat een uitkeringsgerechtigde sekswerker kinderen had.
  • Een door de uitkeringsinstantie georganiseerde huiszoeking bij een uitkeringsgerechtigde, wat als een inbreuk op de privacy werd gezien.
  • Het niet serieus nemen van afpersing van een slachtoffer van mensenhandel.
  • Een uitkeringsinstantie die de afspraak schond dat de adressen van bordelen waar cliënten hadden gewerkt, niet werden vrijgegeven. Dit gebeurde bij een loonbeslag.

Er kwamen twee klachten over het ten onrechte noteren van gegevens van sekswerkers door de politie.

Een andere klacht betrof een onterechte recensie op de website Hookers.nl., de site waar klanten seksuele dienstverlening recenseren. Een klant had namelijk beweerd dat zij onveilige seks bood, wat volgens haar niet waar was.

Twee vrouwen klaagden over de onveiligheid in de raamgebieden: zij waren op weg naar huis beroofd.

De ramen van éen vrouw waren ingeslagen en haar deur was  beklad met de tekst ‘Hoer’, volgens haar door de buren. Een vrouw was het ouderlijk huis uitgezet toen haar vader erachter was gekomen dat ze sekswerker was.

Problemen van migranten

Klachten van Thaise vrouwen (verzameld door degene die in 2012) het veldwerk onder Thaise vrouwen deed.

Een van de vrouwen had een schuld bij een dating bureau dat haar aan een Nederlandse echtgenoot had geholpen.  In ieder geval heeft één eigenaresse, althans voor zover bekend in het verleden, zelf vrouwen uit Thailand gehaald.

De eigenaresse vindt het zo jammer dat het moeilijker is geworden om vrouwen hier naar toe te halen. Veel vrouwen willen graag dit werk doen, omdat er geen diploma of hoge opleiding voor is vereist. Zijzelf ondersteunt zo’n 20 familieleden in Thailand. Een paar familieleden zijn nu in Nederland.

Ook anderen staan onder druk om de familie in het thuisland te onderhouden. Een van de vrouwen in de salons vertelde dat ze de studie van zes neefjes moest betalen. Daarnaast kwamen er klachten binnen over niet-afbetaalde leningen. Kennelijk moeten Thais hoge rentes betalen op onderhandse leningen. Een vrouw belde over gokschulden. In 2008 had De Rode Draad geconstateerd dat gokproblematiek een rol speelde in de Thaise gemeenschap. Ook in 2011 kwam het ter sprake bij een bezoek aan een Thaise salon waar een bedrijfsleidster toegaf hierdoor in de problemen te zijn gekomen. Bij een ander bezoek zagen de veldwerkers dat de Thaise vrouwen om geld zaten te kaarten. De drugsverslaving van sommige Thaisen (aan yaba, een amfetamine) kwam ook aan de orde als reden om in het vak te blijven.

Via de informatietelefoon en via andere instanties zoals de GGD en de Belastingdienst kwamen meldingen binnen dat migranten, vooral vrouwen uit Oost-Europa, bepaalde basisvoorzieningen niet hadden geregeld. Zo hadden ze geen bankrekening en /of een zorgverzekering. Dat kwam vaak doordat ze geen ‘geldig’ adres hadden.

Bij dat raam stond nu namelijk ook een Roemeense vrouw die aan de veldwerkster vertelde dat ze pas 4 dagen aan het werk was, in een hotel woonde en nog geen sofinummer had. Ze maakt zich daar zorgen om, maar zolang ze in een hotel woont, kan ze geen sofinummer aanvragen. Ze had al wel een afspraak staan bij de Belastingdienst, maar ze moet eerst het adresprobleem zien op te lossen.

Het is voor de migranten heel moeilijk om passende huisvesting te vinden. Goedkope woonruimte is nu eenmaal schaars in Nederland.

Ze woont  in een huisje op een vakantiepark voor €800,- per maand. Ze moet wel erg hard werken om de huur te kunnen betalen, zo vertelde ze.

Het verkrijgen van een postadres kan ook problematisch zijn. Sommige mensen verrijken zich kennelijk met het leveren van postadressen. De Rode Draad vernam dat een vrouw voor 100 euro per maand een postadres kon krijgen mits ze dat zes maanden vooruit betaalde. Tijdens het veldwerk kwam dit probleem ook aan de orde.

De GGD constateerde in een middelgrote stad dat veel raamprostituees uit Oost-Europa geen anticonceptiemiddelen gebruikten. De vrouwen hadden daar een groot wantrouwen tegen en meenden dat het condoom voldoende bescherming bood.

Eind 2011 kwam er een bericht naar buiten dat de Roemenen en de Bulgaren niet meer legaal in de opting-in regeling kunnen werken. Dit is niet aan de betrokkenen meegedeeld en er is ook niets bekend over een overgangstermijn. Het feit dat deze nogal abrupte beleidswijziging niet aan de betrokkenen, zoals aan hulpverleners en aan organisaties als De Rode Draad is meegedeeld, geeft  begin 2012 veel onrust.

Mensenhandel

Zowel de veldwerkers van De Rode Draad als de onderzoekers in het internationaal vergelijkend onderzoek constateren dat er bij sekswerkers verwarring bestaat over de term mensenhandel. Vaak wordt er gezegd dat de vrouwen zich nooit zelf slachtoffer noemen omdat ze het begrip mensenhandel niet kennen.

Het delict mensenhandel bevat zoveel verschillende elementen, waaronder ook misbruik binnen de relationele sfeer zodat het heel moeilijk is de slachtoffers uit te leggen waarvan ze nu precies slachtoffer zijn. Ze denken dat het zich alleen voordoet bij vrouwen die niet in de prostitutie willen werken. De term ‘gedwongen prostitutie’ brengt hen in verwarring.

Zo vertelde ze dat ze weet dat Hongaarse vrouwen nooit gedwongen werken in Nederland, maar even later vertelde ze dat haar vriend pooier is en nu drie jaar vastzit voor het verhandelen van een Hongaars meisje.

Doordat sekswerk en mensenhandel steeds meer met elkaar worden geassocieerd, komen sekswerkers die vrijwillig werken in een lastige positie.

Een verslag van een  telefoongesprek dat de Rode Draad  eind november 2011 binnenkreeg: 

Een Roemeense vrouw belde.  Zij werkt al 5 jaar in Nederland en heeft vooral achter het raam gewerkt maar had nog een tijdje haar geld in een club verdiend.  Ze hoorde van een vriendin dat bij de Rode Draad  een vrouw werkt die Roemeens spreekt.

Zij had de volgende vragen:

  • Waar kan ik nog als zelfstandige ondernemer werken behalve achter het raam?
  • Wat is er  allemaal aan de hand in Nederland, want de onderwerpen mensenhandel en prostitutie komen bijna elke dag in de media. Zij en andere  collega’s/vriendinnen maken zich zorgen over hun toekomst als sekswerkers.
  • Waarom worden de klanten strafbaar gesteld, dat helpt toch niet om de echte criminelen te pakken?
Stigma

Alle verhalen in de media over misstanden en mensenhandel hebben sowieso een negatief effect op sekswerkers.

 Mijn familie heeft altijd geweten wat ik heb gedaan. Ik kon er open over praten. Ik werd gewoon geaccepteerd. Maar nu bekijken ze me anders, alsof ik ook op de een of andere manier medeplichtig ben aan mensenhandel.

Politici die prostitutie vereenzelvigen met mensenhandel hebben een weerslag op de publieke opinie, waardoor het stigma dat ook op de klanten als veroorzakers van de ellende, alleen maar wordt versterkt, met alle gevolgen van dien.

Een vrouw belde in paniek naar De Rode Draad. Ze had een uitkering en ze had haar verdiensten keurig opgegeven. Haar re-integratiecoach was er zo achter gekomen dat zij in een als goedkoop bekend staand privéhuis werkte. De coach bedacht dat ze jeugdzorg moest inschakelen. Want klanten die naar zo’n goedkoop privéhuis gaan, moeten wel gewelddadig zijn. Derhalve zijn die klanten een gevaar voor de veiligheid van de kinderen van haar cliënt. De sekswerker dreigt uit de ouderlijke macht te worden gezet.

Download hier het rapport. Sekswerk in 2011 Trendrapport door De Rode Draad

 

 

 

 

Inhoud Artikel