De arbeidsinspectie

Een werkkamer uit het verleden. Datum onbekend. Maar een radio stond er wel.

‘Je krijgt van die marmeren vloertjes en die verankerde bedden, het zal allemaal wel toxisch verantwoord zijn. Alsof je via zo’n marmeren gangetje bij de ABN binnenkomt. Als je er een juffrouw achter een balie neerzet, is het compleet.‘  Dit zei Margot Alvarez op 13 mei 1991 bij een vergadering van De Rode Draad over de wetswijziging, waarvan men dacht dat die aanstaande was. Een van de voordelen van de wetswijziging zou zijn dat de fysieke  arbeidsomstandigheden zouden verbeteren.

In 1991 was hier al correspondentie over geweest met het Arboned. ^[I]De arbeidsinspectie is niet hetzelfde als een arbodienst. Dat is een organisatie waar een bedrijf zich bij aansluit voor het voorkomen en behandelen van arbeidsongeschiktheid. In 1988 was een koepel van de arbodiensten, het Arboned al benaderd. In een brief voorspelde deze organisatie dat de Arbeidsinspectie (In het vervolg AI) voornamelijk reactief dus alleen naar aanleiding van klachten zou optreden, en dat dan ook alleen in situaties van dienstverbanden. 1991 brief arboraad Op 14 januari 1999 schoof de AI aan bij een expertmeeting met exploitanten, de Rode Draad en de FNV om zich op haar toekomstige rol te oriënteren.

Enkele weken later ging de bel bij De Rode Draad. De AI stond voor de deur. De beleidsmedewerker keek in paniek in haar agenda: ‘Afspraak met AI vergeten’? Dit bleek niet het geval te zijn. De AI kwam het kantoor van De Rode Draad inspecteren. Helaas, er was wel wat mis: de lichtval op de computers was bijvoorbeeld niet comme il faut.

De Rode Draad was hogelijk verbaasd dat de eerste actie van de AI in de erotische branche het afkeuren van haar kantoor was. En dat werd gedaan door dezelfde ambtenaren die ze eerder had ontmoet op de expertmeeting! De AI gaf later toe dat dit niet handig was geweest.

2000-2004

De AI had in 2000  de Rode Draad gevraagd commentaar te leveren op haar nota. Daarin stond bijvoorbeeld, dat zelfs als de exploitanten beweerden dat de werkers zelfstandige ondernemers waren, de AI de veiligheid van bezoekers en de omstandigheden van overige werknemers, zoals barpersoneel moesten inspecteren. Daarnaast moest de exploitant contacten met gevaarlijke stoffen in zijn bedrijf voorkomen. (In dit geval zou dit besmet zaad of bloed zijn). De brochure bevatte ook eisen aan de rust- en pauzeruimtes, het aantal vereiste wasbakken en wc’s die in bordelen van een bepaalde omvang naar ‘sekse gescheiden’ moesten zij  als er meer dan tien mannelijke sekswerkers werkten.

De kwestie van de wc’s was symptomatisch voor de grote onduidelijkheid die er heerste. De gemeenten hadden namelijk in hun vergunningenstelsels ook eisen aan het sanitair en de omvang van de ruimten gesteld. En die kwamen niet altijd overeen met die van de Arbeidsinspectie. Wie gaf de doorslag in bijvoorbeeld de kwestie van de aantallen toiletten per seksbedrijf? De GGD? De gemeenten in hun vergunningenstelsels? Of de Arbeidsinspectie? En wie ging optreden als de regels werden overtreden? In de brochure van de AI viel te lezen dat klachten in overleg met de politie en de gemeente aangepakt zouden worden.

Om het nog ingewikkelder te maken kwam het LCI  (Landelijk Centrum Infectieziekten) met hygiënerichtlijnen. Deze wekten de nodige hilariteit: er stond bijvoorbeeld in dat sekswerkers hun nagels kort moesten houden en hun lingerie op 100 graden moesten wassen. Dan zou er niet veel van die lingerie overblijven. Zie de 2000 Dick Lavina zingt de hygienerichtlijnenblues. (Later zijn met exploitanten meer realistische richtlijnen opgesteld)

In 2001 bleek dat de AI met de politie overlegde. Aangezien ze had laten weten dat ze alleen naar aanleiding van klachten in actie zouden komen, diende De Rode Draad een klacht in tegen Hotel California in Rotterdam, waar blijkens berichten op Hookers.nl. de vrouwen onder druk stonden om onveilige seks te hebben. De AI ging er niet op in, want er liep al een politieonderzoek naar dit bedrijf.

Daarna bleef het jaren stil rondom de AI. In 2004, toen het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid werkgroepen organiseerde om de arbeidsverhoudingen te bespreken, is de AI gevraagd ook deel te nemen. Dat deed ze niet, want de AI ontving weinig klachten over gebrekkige hygiëne en gevaarlijke situaties in de bordelen.

Een spreker op een conferentie over arbeidsrelaties (2005)  vroeg of er iemand van de AI‘ aanwezig  was? Een retorische vraag, niemand verwachtte antwoord. Voor de Arbeidsinspectie was er echter rond die tijd een schone taak weggelegd.  De Belastingdienst had, vooral in Rotterdam, voor sommige bedrijven het oordeel uitgesproken dat er in dienstverbanden heersten. In dat geval zou de AI moeten controleren of de werknemers het minimumloon kregen uitbetaald. Dat was niet in al die bedrijven het geval. Zo kwam het voor dat er alleen werd betaald voor de tijd dat een klant binnen was. De uren die de werknemers wachtend op klanten doorbrachten, bleven in dat geval onbezoldigd. Deze controles hebben toen niet plaatsgevonden.

Vanaf 2008 gaat de AI meedoen aan invallen in bijvoorbeeld Chinese en Thaise massagesalons, ook om bijvoorbeeld illegale werknemers eruit te halen.

De Arbeidsinspectie heet nu Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Sietske Altink 2012