Stad en land
Informatie over (soms verdwenen) prostitutie in Nederlandse steden en regio’s.
Raamprostitutie in Den Haag in de tweede helft van de twintigste eeuw
Rond 1960 was er veel prostitutie aan het Oranjeplein. 1952: In APV werd verkapt verbod op raamprostitutie: verboden om van binnenshuis de aandacht te trekken. . 1964: De gemeente maakt een afspraak met buurtbewoners: in ruil voor het wegsaneren van raamprostitutie...
Den Haag 16de eeuw
Den Haag was in de 16de eeuw een kleine plaats met weinig inwoners maar wel met enige prostitutie. Bij het Spui, destijds een havenbuurt, waren vele verdachte logementen en bordelen te vinden waar ook flink werd gedobbeld. Deze gelegenheden werden door de dienaren van...
Jan Steen in Den Haag
Vincent van Gogh was niet de enige beroemdheid die enige tijd in Den Haag heeft gewoond. Jan Steen (ongeveer 1625-1679), een geboren Leienaar, werkte vanaf 1649 vijf jaar bij de schilder Jan van Goyen aan de Dunne Bierkade met Paulus Potter als buurman. De dochter van...
De zaken van Henk Bartels jr.
De zoon van Bartels exploiteerde geen ramen meer maar bezat twee prostitutiehotels: Oriental Club in Den Haag en Hotel California in Rotterdam. Het hotel in Den Haag ligt nu midden in Chinatown. In de jaren vijftig was er nog een woonwagenkamp bij de Wagenstraat. Toen...
Malversaties van Haagse baljuws
In de 12 de en 13 de eeuw voerden landsheren in heel West Europa baljuwschappen in om hun macht te onderstrepen. De titel baljuw is afgeleid van het Latijnse bajulare dat torsen of dragen betekent. Dat wil zeggen, de baljuw torst de verantwoordelijkheid voor de...
In Den Haag daar woont een graaf…
Romeinen In de Romeinse tijd en vroege middeleeuwen bestonden er nederzettingen waar vrouwen stoffen en kleding voor rondtrekkende legertjes vervaardigden. Prostitutie zou ook onderdeel van hun dienstenpakket hebben uitgemaakt. Deze 'legerhoeren' trokken met de...
Twee befaamde sekswerkers in den Haag in de twintigste eeuw
Op de ochtend van 31 oktober 1959 werd Blonde Dolly ofwel Sebilla Niemans ofwel Alida Johanna Sibilla vermoord aangetroffen. Naast haar lijk lag een schat aan gouden tientjes: 550 stuks. De verdiensten van die dag waren ook nog zichtbaar aanwezig. Het was...
Leiden 17de eeuw
De buurt Groenhazegracht stond in de middeleeuwen bekend als ‘billenburch’’ omdat er publieke vrouwen aan het werk waren. Prostituees werden ook wel haasjes genoemd. In de zeventiende eeuw was het nog steeds een roze buurt. Een bordeelhoudster had toen de bijnaam...
Mariska maakt boek met haar dochter
Toen het nog druk was op De Wallen schreef Mariska Majoor een boek over het gebied. Ze maakt in het boek een 'wandeling' en ontmoet de mensen die ze in de tijd dat ze er werkte heeft leren kennen. Haar dochter, Robin Haurissa maakte de overigens prachtige foto's voor...
Raamexploitanten in Den Haag
Den Haag heeft in de twintigste eeuw een groot raamgebied gekend. Dat was geconcentreerd in het oude centrum en in de Schilderswijk. Raamprostitutie in de Geleenstraat, Hunsestraat en Scheldestraat is van latere datum. Er waren ook een paar middelgrote exploitanten...
In zijn brieven aan zijn broer Theo geeft Vincent van Gogh blijk van een ambivalente houding naar sekswerkers toe. In de brief van 21 september 1883 schrijft hij bijvoorbeeld: ‘Vrouwen als zij zijn wel degelijk slecht maar primo oneindig deerniswaardiger dan slecht en...
Corona maart 2020
Klanten die een mondkapje voorhebben, met eigen handdoeken komen en daarom korting willen. Dat was de situatie een week geleden. Nu zijn er...
Doetinchem: Escape
SBS 6 wijdde op 10 november 2019 een uitzending aan de misstanden in het inpandige raamprostitutiebedrijf Escape in Doetinchem. De held van deze Undercover uitzending was niet de presentator Stegeman, maar heel verrassend, een sekswerker die nog in dat bedrijf...
Het sekstheater
Op 16 december 1983 was ik in Amsterdam in een café waar ik een kennis zou ontmoeten. In het bewuste café stond de tv aan, toen heel ongebruikelijk wanneer er niet werd gevoetbald. Iedereen zat er als versteend naar het scherm te kijken. Het sekstheater Casa Rosso...
Illegale bedrijvigheid
Illegale bedrijvigheid is een consequentie van een vergunningenstelsel. Want degenen die niet in aanmerking komen voor een vergunning, gaan toch een manier zoeken om hun bedrijf uit te oefenen. In 2006 had de gemeente Rotterdam het Verwey Jonker Instituut opdracht...
Maatregelen tot 2000 om de prostitutie te beperken
Tot de wetswijziging van 2000 was het niet eenvoudig om tegen de groei van de seksindustrie op te treden. Men probeerde bijvoorbeeld in Rotterdam van alles. Rotterdam trad in 1974 op tegen thuisontvangst met de overlastverordening van 29 november 1974 op “buurtvreemde...
Thuiswerk of exploitantloos werken
Thuisontvangst is een heel oude vorm van sekswerk. Tot de jaren twintig van de vorige eeuw was het identiek met ‘zelfstandig’, dus niet in een bordeel werken. Als we het gesprek van MJ Brusse met de politieman Voskuil na de invoering van het bordeelvebod in...
Privéhuizen in Rotterdam
Het ontstaan van privéhuizen is terug te voeren tot de jaren zeventig. Het privéhuis voorzag in de behoefte van klanten die een rustige, huiselijke omgeving zochten, maar ook goed sanitair apprecieerden. Een ander voordeel voor klanten zou zijn dat ze in een privéhuis...
De Nederlandsche Vereeniging tegen de Prostitutie in Rotterdam
Hendrik Pierson had op 12-5-1879 in Utrecht de Nederlandsche Vereeniging tegen de Prostitutie (NVP) opgericht. Hij was betrokken bij het Reveil, een orthodoxchristelijke opwekkingsbeweging die de nadruk op vroomheid en religieuze beleving legde. De beweging vormde een...
Redden van gevallen vrouwen in Rotterdam
De diepgelovige dominee Ottho Heldring (1894-1876) zat in zijn maag met zijn bierbrouwerij Steenbeek in Zetten die failliet was gegaan. Hij had daar geld in gestoken omdat hij bier minder schadelijk achtte dan jenever. Hij besloot uiteindelijk de brouwerij tot een...
Het boek over Rotterdam: Waaro moet die prostitutie, hiero of daaro?
WAARO moet die prostitutie? HIERO OF DAARO? De geschiedenis van de prostitutie in Rotterdam Leeswijzer: klik op de link en u komt bij het gekozen stukje tekst. Aan het eind van het artikeltje staat er een link die terug naar deze inhoudsopgave...
Terugblik Rotterdam
Net als in andere havensteden had de aanwezigheid van prostitutie in Rotterdam te maken met de haven. Maar met de komst van containervervoer veranderde dit. De havens waren niet diep genoeg en de schepen bleven op afstand van de haven. Ze bleven ook korter want door...
SM en massage in Rotterdam
In Rotterdam waren er tot 2004 enkele SM studio’s. SM of S/M staat voor sado- masochisme. Die termen zijn in 1886 voor het eerst door de psychiater Richard von Krafft-Ebing gebezigd. Hij verwees daarmee naar Markies de Sade (1740-1814) en Sacher- Masoch (1836-1814)...
Escort en hotelprostitutie in Rotterdam
Het kenmerk van escort is dat de klant bepaalt waar de seksuele dienstverlening plaatsvindt; in de praktijk is dat in zijn/haar woning of in een hotel. Veel escorts maken gebruik van de diensten van een bureau. Het aantal werkelijk in bedrijf zijnde escortbureaus valt...
De doelstelling: een betere maatschappelijke positie
De doelstelling van de wetswijziging van 2000: een betere positie voor sekswerkers, zoals het in concepten van de wetswijziging stond geformuleerd, was in 2000 afgezwakt tot ‘bescherming van de positie van de prostituee’. Belangenbehartigers van sekswerkers vonden dit...
Drie van de vijf doelstellingen van de wetswijziging van 2000
Het tegengaan van het werken van mensen zonder de juiste papieren en van minderjarigen vormden ook doelstellingen van de wetswijzing van 2000. Op het eerste gezicht lijkt het weren van minderjarigen gelukt te zijn. In Rotterdam trof de politie tot ruwweg 2012 geen...
Een van de vijf doelstellingen van de wetswijziging van 2000: regulering van de prostitutiebranche
Op 1 oktober 2000 is het verbod op het exploiteren van seksbedrijven ingetrokken. Deze wetswijziging kende de volgende doelstellingen: ontvlechting criminaliteit en prostitutie, tegengaan van onvrijwillige prostitutie, minderjarigen en illegalen uit de prostitutie...
De Rode Draad in Rotterdam
Aan het eind van de jaren zeventig en begin jaren tachtig was iedereen het erover eens dat prostitutie niet meer uit een grote stad viel weg te denken. Dat uitte zich op verschillende manieren. De Hervormde Stichting Kerkelijke Arbeid schreef bijvoorbeeld een nota...
Recente ontwikkelingen in de prostitutie in Rotterdam
In 2015 publiceerde de gemeente Rotterdam de Nota Prostitutie en Seksbranche. Daaruit blijkt dat Rotterdam net als andere gemeenten de landelijke verhoging van de minimumleeftijd voor prostitutie van 18 naar 21 niet heeft afgewacht maar reeds in de APV (Algemene...
De aanpak van vrouwenhandel door de Rotterdamse politie in de jaren tachtig en negentig van de 20ste eeuw
Eind jaren tachtig en begin jaren negentig, toen twee grote vrouwenhandelzaken in Rotterdam speelden, was de aanpak van het fenomeen geheel afhankelijk van de persoonljike inzet van de politiemensen in kwestie. Voor velen onder hen was het een nieuw fenomeen, waardoor...
Mannen, transgenders en travestieten in de Rotterdamse prostitutie
Tot in ieder geval 2004 was er nog een bordeel in Rotterdam met mannelijke sekswerkers. Anno 2018 zijn er in Rotterdam geen privéhuizen of clubs meer waar mannelijke sekswerkers aan de slag kunnen. Er zouden rond 2009 in Rotterdam ook mannelijke sekswerkers in het...
Wie moet het Eroscentrum gaan bestieren?
In de jaren zeventig waren veel vrouwen actief in de vrouwenbeweging. Vanuit het feminisme was er ook aandacht voor prostitutie. Het gedoe over Katendrecht en het Eroscentrum vormde een uitgelezen gelegenheid om van alles en nog wat voor sekswerkers, toen nog...
Ervaringen van latina’s in de Rotterdamse prostitutie
In 1987 heb ik op Katendrecht samen met een Thaise onderzoekster getracht respondenten te werven voor een onderzoek. Bij deze gelegenheid zagen we hier en daar meerdere vrouwen achter één raam op tuinstoelen. We hebben toen kort met een paar vrouwen uit De...
Soa bestrijding in Rotterdam vanaf 1904
Net als andere gemeenten investeerde Rotterdam in gezondheidszorg voor sekswerkers. Vanaf 1903 was de discussie in een stroomversnelling gekomen. De blinde vlek in het verhaal over reglementering: het gebrek aan visitaties van de klanten zou een grote rol gaan spelen...
Bordelen 19de eeuw Rotterdam
In Rotterdam was Roest van Limburg commissaris Voormolen opgevolgd. Hij stond aan het roer toen het landelijk bordeelverbod werd ingevoerd. In 1908 schreef hij, vlak na zijn aantreden ten behoeve van een inventarisatie voor de NVP (Nederlandse Vereniging tegen de...
Bestrijding prostitutie in het 20ste eeuwse Rotterdam
De invoering van het bordeelverbod in Rotterdam
Rond 1890 groeide de beweging die de reglementering af wilde schaffen om uiteindelijk tot een bordeelverbod te komen. Twee adressen (verzoekschriften) van bewoners van het Spuiwater en de Delftsche Vaart waarin zij ervoor pleitten bordeelhouders strafbaar te stellen,...
Tippelverboden in Rotterdam
Na het invoeren van het bordeelverbod werd het al snel duidelijk dat de straatprostitutie aan het toenemen was. Al spoedig kwam er een roep om landelijke aanpak. In 1907 ontving hoofdcommissaris Voormolen klachten over sekswerkers die in de Lombardstraat en aan de...
Peepshow of seksshop met seksuele dienstverlening in Rotterdam?
De eerste seksshop in Europa werd in 1962 in het Duitse Flensdorp door Beate Uhse geopend. Een van de eerste in Nederland was Christine le Duc van Hans Hartog (le Duc) en werd eind jaren zestig geopend. In de eerste seksshops vond geen prostitutie plaats maar waren...
De eerste seksclubs in Rotterdam
Door de grotere welvaart kwam er in de jaren zeventig meer vraag naar luxe prostitutie. Niet alle klanten wilden nog in een kleine peeskamer aan hun gerief komen. Ze wilden glamour: champagne drinken op het pluche. Mannen wilden ‘uitgaan’ in een gelegenheid met de...
Afschaffing van de reglementering in Rotterdam
Hendrik Pierson had op 12-5-1879 in Utrecht de Nederlandsche Vereeniging tegen de Prostitutie (NVP) opgericht. Hij was betrokken bij het Reveil, een orthodox-christelijke opwekkingsbeweging die de nadruk op vroomheid en de religieuze beleving legde. De beweging vormde...
De Middernachtzending in Rotterdam, een kort verhaal.
De in 1888 in Haarlem opgerichte Middernachtzending (MZN) bestreed prostitutie door klanten van bordeelbezoek af te houden. Klanten werden bestookt met teksten als ‘Keer terug, keer terug, want de lippen der vreemde vrouw druppen honingzweem en haar gehemelte is...
Prostitutie in de 18de eeuw in Rotterdam
Anders dan in Amsterdam en in de diplomatenstad Den Haag kende Rotterdam in de 17de en 18de eeuw geen grote bordelen. Rotterdamse bordelen waren destijds woonhuizen die als clandestiene knipjes fungeerden. Vrouwen bestierden die gelegenheden. Door bepaalde elementen...
De Reformatie, ziekte en straf (in Rotterdam)
Wanneer houden de middeleeuwen op? Op het gebied van de prostitutie valt het mogelijk te verdedigen dat de middeleeuwen eindigden toen onder druk van protestantse hervormers het gedoogbeleid werd losgelaten. Op 5 juni 1580 vaardigde de Rotterdamse vroedschap een...
De bordelen van Rotterdam: negentiende eeuw
Welke vrouwen werkten er in het 19de eeuwse Rotterdam?
De meeste informatie over de sekswerkers die in het 19de eeuwse Rotterdam werkten komt uit de registers bijvoorbeeld van het ziekenhuis. Uit de Napoleontische tijd is één register overgebleven. De politie hield zelf nog een paar andere registers bij. Daarin werd ook...
Het gesol met Rotterdamse prostituees onder medisch toezicht
Medisch onderzoek maakte deel uit van het regime waaraan prostituees werden onderworpen. De politiedokter hield op werkdagen van 10-12 uur spreekuur in het politielokaal aan het Hofplein, bijgenaamd De Galerij. Ook was er een door de politie gedetacheerde...
Weyerman, satire en prostitutie in het achttiende eeuwse Rotterdam
Halverwege de 18de eeuw deed in Rotterdam de fervente aanhanger van Oranje, wagenmaker Cornelis van Oeveren van zich horen. Hij vierde regelmatig feestjes met zijn buurvrouwen ter ere van de een of andere telg van Oranje. Dit maakte hem al verdacht. Oranjefeestjes...
De reglementering in Rotterdam
In 1810 werd Nederland bij Frankrijk ingelijfd. Rotterdam kwam onder het gezag van de gehate politiecommissaris Antoine Delacoux de Marivault, die vanuit Den Haag een netwerk van politiemannen onderhield dat de Rotterdamse situatie bespioneerde. Hij stelde een strenge...
De seksuele revolutie en prostitutie in Rotterdam
In de jaren zestig en zeventig veranderde, mede door introductie van de pil, de seksuele moraal. Ook in Rotterdam werd over seksuele hervorming gediscussieerd. Eind februari 1970 gebeurde dat in een bomvol zalencentrum Odeon. Zo’n 500 mensen waren die avond namelijk...
Rotterdamse herbergen in de 17de eeuw
De herbergen in het zeventiende eeuwse Rotterdam boden veelsoortig vertier. Uit de volgende ‘publicatie’ van 24 juli 1663 blijkt dat de toenmalige Rotterdammers nogal flink innamen, wat ontucht bevorderde: ‘Alsoo d’Heeren Schout, Burgermeesteren ende Schepenen der...
Het tuchthuis in Rotterdam
'Hoererij’ was in de zeventiende eeuw op zich niet voldoende voor een strafproces, overspel wel. Het straffen van misdadigers gebeurde meestal in het openbaar. In 1691 ziet de tuchthuisvader Jacob Brouwer nog een ‘vrouwmens’ dat met een pop op het schavot ‘te pronk’...
Prostitutiebestrijders komen eind 19de eeuw in actie tegen vrouwenhandel
Mensenhandel heette vroeger vrouwenhandel en was rond de overgang naar de twintigste eeuw ook een actueel thema. Voordat de eerste golf feministen ‘blanke slavernij’ op de politieke agenda zette, bestond mensenhandel al maar werd het koppelarij, misbruik van...
Handel in blanke slavinnen in de 19de eeuw
In 1895 rolde de Rotterdamse politie met collega’s uit Brussel, Antwerpen, Riga en Berlijn een internationaal prostitutienetwerk op dat vrouwen aan Oost-Europese bordelen leverde. Een van de sleutelfiguren daarin was Anna Takatz uit Hongarije. Zij had goede connecties...
Eind 19de eeuw: Actie van Nederlandse overheid tegen handel in blanke slavinnen
De Haarlemse politieman, Balkestein, deed undercover onderzoek naar de komst van buitenlandse vrouwen naar Nederland. Balkestein bracht de resultaten van zijn undercoverwerk feitelijk en zonder emoties naar buiten. Zo bleek dat niet alle buitenlandse vrouwen op eigen...
Prostitutie in Rotterdam tijdens de Duitse bezetting. Deel 2
In juni 1941 had Himmler het bevel gegeven bordelen in de concentratiekampen in te richten. Zo meende hij de arbeidsproductiviteit in de kampen op te kunnen schroeven en homoseksualiteit tegen te kunnen gaan. In de zomer van 1942 werd het eerste bordeel in Mauthausen...
Prostitutie in Rotterdam tijdens de Duitse bezetting. Deel 1.
Na het bombardement van 1940 vestigde het uitgaansleven zich op Katendrecht ofwel De Kaap. Het schiereiland was echter verboden gebied voor de Duitsers. De toegangswegen en de pont naar Katendrecht werden op de aanwezigheid van Duitsers gecontroleerd. Er prijkte een...
Jos met de Rolls
In 1994 deden er in Rotterdam verhalen de ronde over een klant, Jos van der Meer, die de seksbedrijven waar hij vaak kwam aan het opkopen was. Zo ook de Miljardair die een rol had gespeeld in een grote mensenhandelzaak. Het heette inmiddels de Ritz. Van der Meer was...
Prostitutie in Middeleeuws Rotterdam
Toen in 1028 werd de nederzetting Rotta voor het werd genoemd, had het nog een bescheiden omvang. Er stond een kerkje, dat in de twaalfde eeuw tijdens een overstroming is weggespoeld. Tijdens de bouw van de Markthal zijn nog enkele resten van het oude Rotta gevonden,...
Zandstraatbuurt deel 3
In de Polder was er één plek waar men niet op verhoging van de drankomzet uit was: het kerkzaaltje van Jeruël in de Vierwindenstraat, een evangelische organisatie die probeerde zondaars te bekeren. Verdoolden konden er onderdak vinden, zoals bijvoorbeeld een aan lager...
Zandstraatbuurt deel 2
Op een van zijn tochten door de Zandstraatbuurt werd de journalist Brusse vergezeld door een rechercheur in burger. Hij leerde zo de bekende pooiers kennen zoals Freek Poepiebroek, Levi Barmhartigheid en Papus. De voertaal was Bargoens. Een kwartjesvinder was...
Zandstraatbuurt deel 1
In de achttiende eeuw was er in de Rotterdamse Zandstraatbuurt al kleinschalige prostitutie te vinden, maar in de loop van de negentiende eeuw ontwikkelde het zich tot een echte rosse buurt. Dat had niet in de laatste plaats te maken met de groei van de haven. De...
Prostitutie 010 en 020
Vanaf de jaren tachtig is er veel gepubliceerd over de geschiedenis van de prostitutie. Die is met name voor Amsterdam goed gedocumenteerd. Buitenstaanders hebben vaak de neiging de geschiedenis van de prostitutie in Nederland te identificeren met die van Amsterdam...
Rockanje en Vlaardingen
Rockanje In 1993 deed Rockanje voor het eerst van zich horen als gemeente waar seksclub Huize Sonja was gevestigd. Een Colombiaanse vrouw deed aangifte van mishandeling en mensenhandel door de exploitant van dit bedrijf. Zij had klappen gekregen omdat ze het waagde...
Schiedam, aan het begin van de 21ste eeuw
Bij prostitutie denkt men meestal aan grote steden. Maar hoe zit het met omliggende gemeenten van bijvoorbeeld Rotterdam zoals Schiedam, Spijkenisse, Vlaardingen en Rockanje? Dit bericht bevat de schaarse kennis over de veelal inmiddels verdwenen bedrijven in deze...
Prostitutie en marine in Den Helder. Geschikt/Ongeschikt?
Koning Willem I gaf opdracht om de plannen van Napoleon om Den Helder tot een marinewerf te maken, alsnog te realiseren, wat dan ook gebeurde. De komst van de marine had wel het gevolg dat de vraag naar vermaak en seksuele dienstverlening toenam. Den Helder was een...
De draaikooi in Den Haag
17 december geldt internationaal als de dag tegen geweld jegens sekswerkers. Dit geweld kan ook door de overheid worden uitgeoefend. In Nederland zou direct overheidsgeweld tegen sekswerkers niet meer voorkomen. Maar het is er wel degelijk geweest. Een heel pijnlijk...
Prostitutie in het 19de eeuwse Zwolle, deel 1. De reglementering
In 1972 vond de arts B.J. Kam in een voormalig politiebureau achteloos weggeworpen politieregisters met gegevens van prostituees uit het negentiende- -eeuwse Zwolle. Hij redde de registers van de vuilniswagen en schreef er een proefschrift over. Net als degenen die na...
Prostitutie in het 19de eeuwse Zwolle, deel 2. De publieke vrouwen en de bordelen
In Zwolle stonden tussen 1876 en 1900 259 publieke vrouwen in twee registers ingeschreven. Deze documenten bevatten gegevens over de leeftijd en andere bijzonderheden van deze vrouwen. Tevens staan er de toenmalige bordeelhouders in Zwolle in beschreven. De archieven...
Prostitutie in Zwolle, eind twintigste, begin 21ste eeuw
Op 28 mei 1900 voerde Zwolle het bordeelverbod in. Het was echter een illusie dat de prostitutie daarmee uit Zwolle zou verdwijnen. In 1908 bijvoorbeeld meldden prostitutiebestrijders dat er op de Brink een verdacht huis was. Tot het begin van de jaren tachtig van de...
Prostitutie en jenever
Al eeuwenlang is er een relatie tussen prostitutie en alcoholconsumptie. Tot de zeventiende eeuw ging dat vooral om bier en wijn. Wijn werd in de grotere en duurdere bordelen geschonken. Bier was alom verkrijgbaar als levensmiddel, want schoon drinkwater was heel lang...
Een straat met de reputatie van prostitutie
Anno 2017 woedt er een discussie over het wijzigen van straatnamen die bijvoorbeeld lieden eren die in koloniale tijden wreedheden hebben begaan. Tegenwoordig gaat het vooral om de personen, maar namen kunnen ook ongewenste activiteiten uit het verleden betreffen,...
Nieuw prostitutiebeleid in Schiedam een vlucht voorwaarts naar de 16de eeuw
Schiedam klaagt steen en been over de prostitutie vanuit woningen. Maar waar anders kunnen sekswerkers in Schiedam werken? De twee vergunde bedrijven waren immers al in het begin van de 21ste eeuw ter ziele gegaan. Eén van de exploitanten van een legaal bedrijf heeft...
Raamprostitutie aan de Bokkingshang Deventer
In Deventer was er een haven met winkels voor scheepsbenodigdheden waar haringen werden opgehangen om ze tot bokkingen te roken. Dit heette de Bokkingshang. De haven is al in de eerste helft van de twintigste eeuw gedempt maar de straat Bokkingshang bestaat nog...
Prostitutie in Utrecht: 1712-1715
In de jaren 1712-1715 was Utrecht een stad met internationale allure. In die periode vonden namelijk de onderhandelingen plaats die tot de Vrede van Utrecht zouden leiden. Die maakte een einde aan de zogeheten Successieoorlogen die enkele Europese mogendheden voerden...
Prostitutie in Leiden in de achttiende eeuw
In de achttiende eeuw stonden in Leiden prostitutie, koppelarij, overspel en sodomie als zedendelicten te boek. De helft van deze zedenprocessen betrof net als elders in de Republiek gevallen van overspel. Wel vormden zedendelicten in Leiden een groot aandeel van het...
Leiden tweede helft negentiende eeuw (deel 2)
Historici hebben uit de politieregisters veel informatie gehaald over de gang van zaken in de negentiende- eeuwse prostitutie in Leiden. Zo weten we iets over de vrouwen en hun klanten. [III]Dit artikel put uit de werken van Huitzing (1983) en Otgaar en Schaik, (1991,...
Lees meer
https://i0.wp.com/sekswerkerfgoed.nl/wp-content/uploads/2016/10/hazerswoude-rijndijk.jpg?resize=350%2C197&ssl=1
Prostitutie in Leiden 2000- 2010
aug 5, 2017
Net als in andere steden anticipeerde men in Leiden op de opheffing van het bordeelverbod. Men deed dat onder andere door enkele debatten over prostitutie op touw te zetten. Een daarvan werd georganiseerd door de politieke partij LWG/De Groenen. (LWG staat voor Leiden...
Lees meer
https://i0.wp.com/sekswerkerfgoed.nl/wp-content/uploads/2016/10/Doubletstraat-bewerkt-dag-1998.jpg?resize=400%2C250&ssl=1
Stand van zaken in Den Haag (2010) aan de hand van zes doelstellingen van de wetswijziging
aug 4, 2017
Vanaf 2000 doet Den Haag haar best de doelstellingen van de wetswijziging van 2000 te realiseren. Dit zijn: Beheersen en reguleren van de prostitutiebranche Tegengaan van onvrijwillige prostitutie Bescherming van de positie van de prostituee Ontvlechting criminaliteit...
Lees meer
https://i0.wp.com/sekswerkerfgoed.nl/wp-content/uploads/2016/10/2010-doorkijkje-2-e1418727642810.jpg?resize=400%2C250&ssl=1 480w " sizes="(max-width:479px) 479px, 100vw " width="400" height="250" />Beleidsmaatregelen in Den Haag op het gebied van prostitutie tot 2010
aug 4, 2017
1964: De gemeente maakt een afspraak met buurtbewoners: in ruil voor het wegsaneren van de raamprostitutie bij het station Hollandse Spoor, werkt de buurt mee aan het realiseren van nieuwbouw. ((Sandick (1987) in Belderbos en Visser: Beroep Prostituee. 1969: De...
De werkplek: de omstandigheden in de animeerbar
De 21ste eeuw Toen de medewerkers van De Rode Draad van 2001-2012 de in Rotterdam resterende animeerbars in bedrijf zagen, waren ze nogal verbaasd over de vreemde inrichting met kitscherige fonteintjes. Een van die bars was bijvoorbeeld nog herkenbaar als een...
Beleid in Rotterdam vanaf de wetswijziging tot 2011
Vanaf 2000 doet Rotterdam haar best de doelstellingen van de wetswijziging van 2000 te realiseren. Dit zijn: Beheersen en reguleren van de prostitutiebranche Tegengaan van onvrijwillige prostitutie Bescherming van de positie van de sekswerker Ontvlechting...
Tijdlijn prostitutie Utrecht 1955- 2010
Het prostitutiebeleid van Utrecht 2000- 2010
Tot 2010 trachtte de stad Utrecht de doelstellingen van de wetswijziging van 2000 te behalen. Dit waren: Beheersen en reguleren van de prostitutiebranche Ontvlechting criminaliteit en prostitutie Tegengaan van onvrijwillige prostitutie Bescherming van de positie van...
Animeerbars, een overleefde vorm van prostitutie
Animeren ofwel mannen bewegen tot het aanbieden van drankjes met een vage belofte van seksueel contact is een heel oude vorm van klantenwerving. Het gebeurde in het verleden in ‘quade’ herbergen' en in tapperijen. Het is nog steeds gangbaar in seksclubs, waar...
Een verdwenen rosse buurt in Rotterdam: de Schiedamsedijk
Waar het bier en de jenever vloeiden Wordt mijn oog geen druppel thans gewaar Waar eenmaal de prostitutie bloeide Komt geen hond, laat staan een mens klaar. (De niet- gekuiste versie). Dat zong Drs P. na het bombardement van Rotterdam, waarbij een rosse buurt in één...
De Werkplek: de tippelzone aan de Keileweg. 1994-2005
In 2015 kwam in Rotterdam op de voormalige tippelzone, de Keilewerf in bedrijf, een loods waarin kunstenaars creatief kunnen zijn. Aan de Keileweg is tevens een nieuw winkelcentrum gevestigd, met andere woorden de buurt is gegentrificeerd. (Sociaal en economisch...
Prostitutie in Nijmegen in de 19de eeuw
In de 19de eeuw was Nijmegen een garnizoensstad die net als andere garnizoenssteden het dringende verzoek van de koning kreeg om een reglement op te stellen zodat prostituees verplicht konden worden zich regelmatig medisch te laten onderzoeken. Dit diende om soldaten...
Prostitutie in Gouda in de late middeleeuwen
Gouda is de stad van kaarsen, pijpen, kaas maar ook van Coornhert en niet in de laatste plaats van Jan Kompagnie. Mede aan deze Goudse historicus hebben we te danken dat de geschiedenis van de prostitutie in het Goudse zo goed is gedocumenteerd. ((Er is ook een...
Prostitutie in Gouda, de 17de en 18de eeuw
Dankzij de vonnisboeken die enkele verlichte geesten hebben samengevat en digitaal toegankelijk gemaakt, weten we iets over prostitutie in Gouda in de zeventiende en achttiende eeuw. Deze bronnen leveren weliswaar geen compleet beeld op, maar geven wel een indruk van...
Prostitutie in Gouda in de negentiende eeuw
In 1802 werd de progressieve arts W.F. Bűchner benoemd tot stads hygiënist van Gouda. Hij pleitte voor preventie van ziekten als cholera door betere hygiënische omstandigheden te creëren en de aanleg van riolen te beginnen. Na de cholera-epidemie van 1832 werd hij...
Prostitutie in Gouda in de twintigste eeuw
Net als andere steden kreeg Gouda na het invoeren van het bordeelverbod in het begin van de twintigste eeuw met verkapte prostitutie te maken. Dit gebeurde in cafés en bierhuizen, maar er werd ook een toename van straatprostitutie geconstateerd, met name in het Van...
Seksbedrijven in Gouda: 2000-2016
In de aanloop naar de wetswijziging van 2000 kende Gouda twee clubs en één privéhuis. Op een van die bedrijven paste men de ‘sterfhuisconstructie’ toe, met andere woorden, men wachtte tot het ophield te bestaan. Een nieuwe eigenaar zou dan geen vergunning meer...
De geschiedenis van de illegale registratie van sekswerkers in Groningen
In 2015 kwamen er bij de fraudehelpdesk 375 meldingen van datingfraude binnen. In 2016 waren dat er eind augustus al 207. Vooral weduwen zijn populair bij criminelen die zich voordoen als de gedroomde liefde met als enige doel om geld los te peuteren bij de vrouw. Dit...
Hoerhuis in de zeventiende eeuw in Schiedam
Het zeventiende - eeuwse Schiedam was een pleisterplaats voor varensgezellen. De straten werden toen bevolkt door soldaten en zeelieden die op zoek naar werk en vertier waren. Dat laatste moet er ruimschoots aanwezig zijn geweest want in de eerste helft van de 17de...
De werkplek: de tippelzone aan de Rotterdamse G. J. de Jonghweg tot 1989
Op een avond in januari in 1984 trok volgens hulpverleenster Yolande van Klaveren een politieman twee krijtstrepen op de Rotterdamse G.J. de Jonghweg. Vervolgens kondigde hij aan dat de vrouwen die tussen de twee strepen tippelden voortaan met rust zouden worden...
Oeps, vergeten te vragen wat sekswerkers van al dit moois vonden
De FNV, politici, de NVSH en de GGD hadden echter geen van allen gevraagd wat prostituees zelf van het Eroscentrum vonden. Op 13 november 1981 wekte burgemeester Van der Louw hun woede door op de televisie te beweren dat alle groeperingen waren gehoord. ‘Maar wij...
De gemeente vraagt criminelen een monopoliepositie in te nemen in de prostitutiewereld
Wat heeft de gemeente Rotterdam in hemelsnaam bezield om gokbazen, mannen achter een illegale stadsloterij, bijna een monopolie te geven op de exploitatie van seksbedrijven? Dit ging om de gokkoningen Ger Driel Vis en Henk Smol die in 1980 zitting namen in de...
De Keileweg: een erotisch luchtkasteel op een desolate vlakte
Na het stranden van het botenplan wilde het Rotterdams gemeentebestuur nog steeds een Eroscentrum realiseren. In 1982 werd het voorstel gedaan om het Eroscentrum aan de Keilehaven/Keileweg te vestigen. ‘De Keilehaven, ik weet niet eens waar die ligt‘, zo...
Bordeelboten, prostitutie tussen de wal en het schip
In 1980 besefte Rotterdam dat een Eroscentrum bij en in het Poortgebouw geen haalbare kaart was. Maar geen nood, de prostitutie kon te water worden gelaten. Water is te verhuren, maar valt niet onder bestemmingsplannen. Niet onbelangrijk: schepen konden verplaatst...
Het Poortgebouw ofwel Fuckingham Palace
Op 13 oktober 1977 wees Rotterdam het Poortgebouw, het voormalige hoofdkantoor van het gemeentelijk havenbedrijf aan als (nieuwe) locatie voor het Eroscentrum. Rond het Poortgebouw zou een bufferzone komen en met behulp van Algemene Politie Verordeningen kon...
De Wijn- en Trijnhaven
In juli 1975 kondigde wethouder Van der Have het einde van de prostitutie op Katendrecht aan. De prostitutie zou immers naar Het Witte Huis, de oudste wolkenkrabber van Nederland verhuizen. Dat zat al in 1974 in de pen maar in 1975 gaf Algemene Zaken pas het groene...
Het Eroscentrum. Waaro?
Begin jaren zeventig had de Rotterdamse politiek ingezien dat er een alternatief moest komen voor de concentratie van prostitutie op Katendrecht. Een Eroscentrum gemodelleerd naar de Duitse Erosflats zou de grote oplossing gaan bieden. Op 30 augustus 1970 diende...
‘Niet tegen maar langs de wet’
Het sekswerkersvriendelijk collectief en het Eroscentrum kwamen er niet. Wat er wel is, is een catalogus van blunders. Het niet in gesprek gaan met de belangrijkste betrokkenen, de sekswerkers, was niet de enige fout. Zo waren niet alle Katendrechters gehoord. De...
Bordeelsluiting, een heidens karwei
De gemeente nam zich voor op te gaan treden tegen de bordelen op Katendrecht. In 1975 moest De Kaap immers prostitutievrij zijn! Maar dat was gemakkelijker gezegd dan gedaan. Een van de maatregelen van de gemeente tegen prostitutie was het instellen van een...
Over een glazenwasser, caféhouders en kaartavondjes voor bejaarden
Het actiecomité van de bewoners van Katendrecht, Areka (Actiegroep Red Katendrecht), de media en politici bleven exploitanten – geheel tegen de zin van betrokkenen- tot ver in de jaren tachtig souteneurs noemen. Het feit dat de benaming souteneurs ‘onjuist’ is...
De strijd tussen bewoners en de prostitutiewereld ontbrandt (letterlijk)
Eind 1970 schreven 208 gezinnen een protestbrief over de overlast gevende prostitutie. Dit schrijven aan B en W had echter niet het de door de ondertekenaars gewenste effect. Dat kwam omdat sommige gemelde klachten nogal onwaarschijnlijk waren, bijvoorbeeld dat...
Bewoners versus Het Leven
Ongeveer tot het eind van de jaren zestig van de vorige eeuw vond men prostitutie in wijken als Katendrecht een onderdeel van de woonomgeving. Dat veranderde toen de prostitutiewereld grootschaliger en professioneler werd. Katendrecht was op aandringen van politie en...
Het gecontroleerde ontstaan van een rosse buurt: bijnamenromantiek en huisjesmelkers: Katendrecht
De naam Cattendrecht duikt voor het eerst op in 1199, de oorsprong is onbekend. Ooit was Katendrecht een rustiek dorpje, waar welgestelden een lommerrijk onderkomen vonden. In 1793 stonden er 51 huizen en één kerk. Er was een tolhuis en er waren drie herbergen: De...
Katendrecht: een depot van beleefde Chinezen met tijdelijke liefdes
In de jaren zeventig van de vorige eeuw, in de tijd van de schaalvergroting van de prostitutie, waren alle ogen niet zozeer op De Wallen in Amsterdam, maar op de Rotterdamse rosse buurt Katendrecht ofwel De Kaap gericht. De geschiedenis van deze wijk vertelt een...
De Maasstad operette
Een journalist vergeleek de gebeurtenissen rond de prostitutie in Rotterdam met een operette: ‘Terwijl de sex – en massagehuizen van Roodeschool tot Cadzand gouden tijden doormaken, wordt er in Rotterdam een soort Maasstadoperette uitgevoerd waarbij bijna dagelijks...
Jaren zeventig: de schaalvergroting in de prostitutie
Denkend aan de jaren zeventig van de vorige eeuw, zien we dat er zich toen een fenomeen heeft voorgedaan dat ook in de prostitutie manifest werd: schaalvergroting. Zo werd prostitutie meer zichtbaar. Dit werd letterlijk mogelijk gemaakt door het meer gemeengoed worden...
De invoering van het bordeelverbod is mislukt
Anno 2015 wordt wel eens beweerd dat de opheffing van het bordeelverbod op een teleurstelling is uitgelopen. Of dat zo is, is maar de vraag. Maar men kan echter wel met grote stelligheid zeggen dat juist de invoering van het bordeelverbod in 1911 is mislukt. Het...
Rotterdams prostitutiebeleid in de jaren 70 en 80: een catalogus van blunders
In 1973 verklaarde – toen nog raadslid- Mentink met grote stelligheid dat burgemeester Thomassen niet strafbaar zou zijn als de gemeente een Eroscentrum zou stichten. Een hoogleraar, ene Christiaanse had echter op de tv gezegd dat dit wel het geval was. Maar volgens...
Een Schiedams verbeterhuis voor ‘hoeren’
In Schiedam staat aan de Lange Nieuwstraat het Blauwhuis. [i], het voormalige verbeterhuis voor drankzuchtige en ontuchtige vrouwen. In 1763 werd besloten dat stadsarchitect Van Bol’Es het gebouw op die plek mocht gaan ontwerpen. Eerder werden mensen die niet wilden...
Door2Door: Hulpverlening voor sekswerkers in Rotterdam
Halverwege de jaren tachtig hadden feministen het idee van vrouwenhulpverlening ontwikkeld. Het specifieke daarvan was dat er van de kracht van vrouwen en niet van hun slachtofferschap werd uitgegaan. Dit soort hulpverlening diende om vrouwen weerbaar te maken en niet...
Raamexploitanten
In 1988 waren de raamexploitanten op een overleg waar ook de Rode Draad bij aanwezig was. Uit het verslag van De Rode Draad: Exploitanten zeiden onder meer het volgende: ‘De overheid wil dat we bij de ramen aparte ontspanning- en verblijfsruimtes maken. Maar die...
Gemeentelijk beleid en raamprostitutie
Tot de jaren zeventig stonden gemeenten onverschillig tegenover raamprostitutie. De noodzaak tot enig beleid ontstond pas toen het een obstakel ging vormen voor stadsvernieuwing. De panden die door exploitanten waren opgekocht moesten gerenoveerd of afgebroken worden...
Raamprostitutie in Nijmegen
In de Nijmeegse Benedenstad woonden tot het afbreken van de stadsmuren in 1870 armen en rijken door elkaar heen. Na 1870 trokken de rijke burgers echter weg. Vervolgens verpauperde de Benedenstad en kreeg een slechte reputatie. In de negentiende eeuw was de...
Prostitutie in Den Briel
Den Briel was een van de eerste steden in Nederland met een prostitutiebeleid. Zo was het er in 1405 verboden om ‘warelwiven’ (prostituees) onderdak te verlenen. Deze ‘wiven’ moesten ervoor zorgen dat ze voor zonsopgang en na zonsondergang...
Leiden: prostitutie na 1904
In 1904, het jaar dat Leiden een bordeelverbod instelde, telde de stad naast enkele clandestiene etablissementen nog slechts één geregistreerd bordeel. Er werd echter niet één souteneur gesignaleerd en er werkten slechts vijf zelfstandige prostituees. (Bossenbroek en...
Deventer in 2008
In 2008 vroeg de gemeente Deventer De Rode Draad een inventarisatie van de prostitutie in het stadje te maken ten behoeve van 'uitstapprogramma's voor sekswerkers'. Hieronder volgt het (ingekorte) verslag van De Rode Draad. Het bezoek van 2008 aan Deventer was niet...
Leiden: tweede helft 19de eeuw
De auteurs die over prostitutie in het 19de eeuwse Leiden schrijven, onderscheiden twee periodes. De eerste loopt van 1853 tot 1880; de tweede van 1880 tot 1904. Het jaar 1880 is volgens hen een keerpunt in de discussie over reglementering. [i] Aanvankelijk wilde...
Prostitutie in Leiden tot de 18de eeuw
Vijftiende eeuw In 1406 moesten degenen die zich aan hoererij schuldig maakten voor straf een zware steen dragen of een boete betalen. Op 21 juli 1459 stond bijvoorbeeld Fye Eversdochter voor het gerecht. Ze werkte vanaf haar twaalfde jaar in de prostitutie. Ze had...
Gorcum
In Gorcum moeten er in de 16de eeuw verdachte of 'kwade' herbergen hebben bestaan, waar onguur volk kwam en mogelijk ook prostitutie werd bedreven. Dat werd niet getolereerd en de houders van deze herbergen moesten voor straf naar de andere kant van de Corenbrug...
De situatie in Rotterdam: 2010-2011
In verband met het vergelijkende onderzoek brachten we in 2010 en 2011 de stand van zaken in de Rotterdamse prostitutie in kaart. Sinds het verschijnen van dit rapport zijn sinds 2011 vijf vergunde clubs en privéhuizen uit Rotterdam verdwenen. Terwijl we nog aan het...
Geschiedenis van het Utrechtse Zandpad (tot 2013)
Op 25 juli 2013 zijn de boten aan het Zandpad gesloten. Daarmee kwam een einde aan 70 jaar prostitutie aan de Vecht. De reden hiervoor was dat de grootste exploitant aan het Zandpad, mensenhandel zou faciliteren. In de uitzending van Knevel en van den Brink van 24...
Het platteland: van ‘quade herbergen’ tot seksboerderijen
Prostitutie wordt over het algemeen als een stedelijk verschijnsel gezien. Men wil nog wel eens in een voetnoot vermelden dat door de komst van moderne vervoermiddelen de zogenaamde seksboerderijen konden gedijen. Dit is niet helemaal correct. In het verleden was er...
De situatie in Utrecht in 2010
In 2010 brachten we in verband met het internationaal vergelijkende onderzoek de situatie in Utrecht in kaart. We probeerden schattingen te maken van het aantal sekswerkers en werkplekken. We hebben de verschillende werksoorten: raamprostitutie, clubs, privéhuizen en...
Amsterdam in 2008 anders dan raamprostitutie
In de hoofdstad is er veel aandacht voor raamprostitutie, maar er is meer. Het onderstaande is een inventarisatie uit 2008 van De Rode Draad, aangevuld met verslagen van 'sollicitatiegesprekken'. Anno 2019 zijn waarschijnlijk veel van de hieronder beschreven bedrijven...
De situatie in Den Haag in 2010
In 2010 deden we onderzoek naar de situatie op het gebied van prostitutie in Den Haag. Hieronder het resultaat van deze 'momentopname'. In 2009 had de gemeente Den Haag een Kadernota prostitutie gepubliceerd om de beleidscontouren voor de toekomst vast te stellen. Dit...
‘Rotterdamsche Roofholen’
‘Is het niet beter het bordeelverbod van 1911 ongedaan te maken?, vroeg de sociaal bewogen journalist Herman van Dijkhuizen zich in 1925 af. De prostitutie was namelijk na het instellen van het bordeelverbod niet verdwenen, maar had criminele vormen aangenomen. Dit...
Spijkenisse
Spijkenisse In 2006 komt De Rode Draad in een privéhuis in Spijkenisse in een nieuwbouwwijk. De medewerkers van De Rode Draad hebben een gunstige indruk van de zaak; er zijn bijvoorbeeld geen kledingvoorschriften. Er wordt echter wel het probleem gemeld van de...
Tijdlijn prostitutie in Den Haag
De tijdlijn Den Haag [v] NRC 19-3-1999 [vi] Haan, Hilde, Haagsma, Ids, Het leven met regels. De aanpak van de prostitutie in ’s Gravenhage, Haarlem, z.j. [vii] Haagsche Courant, 21-6-1997 [viii] Haagsche Courant 17-10-1998 ...
Haarlem in beeld
In Haarlem is er enige raamprostitutie, er zijn een paar Thaise salons en een enkele club en privéhuis. Voor geschiedenis van prostitutie in Haarlem, zie de scriptie van Wilma van der Brink
Noten
| ↑I | NRC 20-2-1927 |
|---|---|
| ↑II | Bossenbroek en Kompagnie, 1998 |
| ↑III | Dit artikel put uit de werken van Huitzing (1983) en Otgaar en Schaik, (1991,...
Lees meer
Prostitutie in Leiden 2000- 2010Net als in andere steden anticipeerde men in Leiden op de opheffing van het bordeelverbod. Men deed dat onder andere door enkele debatten over prostitutie op touw te zetten. Een daarvan werd georganiseerd door de politieke partij LWG/De Groenen. (LWG staat voor Leiden... Stand van zaken in Den Haag (2010) aan de hand van zes doelstellingen van de wetswijzigingVanaf 2000 doet Den Haag haar best de doelstellingen van de wetswijziging van 2000 te realiseren. Dit zijn: Beheersen en reguleren van de prostitutiebranche Tegengaan van onvrijwillige prostitutie Bescherming van de positie van de prostituee Ontvlechting criminaliteit... Beleidsmaatregelen in Den Haag op het gebied van prostitutie tot 20101964: De gemeente maakt een afspraak met buurtbewoners: in ruil voor het wegsaneren van de raamprostitutie bij het station Hollandse Spoor, werkt de buurt mee aan het realiseren van nieuwbouw. ((Sandick (1987) in Belderbos en Visser: Beroep Prostituee. |
| ↑IV | Gorgels, 1993 en Utrechts Nieuwsblad, 10-7-2004 |