Stad en land

Informatie over (soms verdwenen) prostitutie in Nederlandse steden en regio’s.
Den Haag 16de eeuw

Den Haag 16de eeuw

Den Haag was in de 16de eeuw een kleine plaats met weinig inwoners maar wel met enige prostitutie. Bij het Spui, destijds een havenbuurt, waren vele verdachte logementen en bordelen te vinden waar ook flink werd gedobbeld. Deze gelegenheden werden door de dienaren van...

Lees meer
Jan Steen in Den Haag

Jan Steen in Den Haag

Vincent van Gogh was niet de enige beroemdheid die enige tijd in Den Haag heeft gewoond. Jan Steen (ongeveer 1625-1679), een geboren Leienaar, werkte vanaf 1649 vijf jaar bij de schilder Jan van Goyen aan de Dunne Bierkade met Paulus Potter als buurman. De dochter van...

Lees meer
De zaken van Henk Bartels jr.

De zaken van Henk Bartels jr.

De zoon van Bartels exploiteerde geen ramen meer maar bezat twee prostitutiehotels: Oriental Club in Den Haag en Hotel California in Rotterdam. Het hotel in Den Haag ligt nu midden in Chinatown. In de jaren vijftig was er nog een woonwagenkamp bij de Wagenstraat. Toen...

Lees meer
Malversaties van Haagse baljuws

Malversaties van Haagse baljuws

In de 12 de en 13 de eeuw voerden landsheren in heel West Europa baljuwschappen in om hun macht te onderstrepen. De titel baljuw is afgeleid van het Latijnse bajulare dat torsen of dragen betekent. Dat wil zeggen, de baljuw torst de verantwoordelijkheid voor de...

Lees meer
In Den Haag daar woont een graaf…

In Den Haag daar woont een graaf…

Romeinen In de Romeinse tijd en vroege middeleeuwen bestonden er nederzettingen waar vrouwen stoffen en kleding voor rondtrekkende legertjes vervaardigden. Prostitutie zou ook onderdeel van hun dienstenpakket hebben uitgemaakt. Deze 'legerhoeren' trokken met de...

Lees meer
Leiden 17de eeuw

Leiden 17de eeuw

De buurt Groenhazegracht stond in de middeleeuwen bekend als ‘billenburch’’ omdat er publieke vrouwen aan het werk waren. Prostituees werden ook wel haasjes genoemd. In de zeventiende eeuw was het nog steeds een roze buurt. Een bordeelhoudster had toen de bijnaam...

Lees meer
Mariska maakt boek met haar dochter

Mariska maakt boek met haar dochter

Toen het nog druk was op De Wallen schreef Mariska Majoor een boek over het gebied. Ze maakt in het boek een 'wandeling'  en ontmoet de mensen die ze in de tijd dat ze er werkte heeft leren kennen. Haar dochter, Robin Haurissa maakte de overigens prachtige foto's voor...

Lees meer
Raamexploitanten in Den Haag

Raamexploitanten in Den Haag

Den Haag heeft  in de twintigste eeuw een groot raamgebied gekend. Dat was geconcentreerd in het oude centrum en in de Schilderswijk. Raamprostitutie in de Geleenstraat, Hunsestraat en Scheldestraat is van latere datum.  Er waren ook een paar middelgrote exploitanten...

Lees meer

In zijn brieven aan zijn broer Theo geeft Vincent van Gogh blijk van een ambivalente houding naar sekswerkers toe. In de brief van 21 september 1883 schrijft hij bijvoorbeeld: ‘Vrouwen als zij zijn wel degelijk slecht maar primo oneindig deerniswaardiger dan slecht en...

Lees meer
Corona maart 2020

Corona maart 2020

Klanten die een mondkapje voorhebben, met eigen handdoeken komen en daarom korting willen. Dat was de situatie een week geleden. Nu zijn er...

Lees meer
Doetinchem: Escape

Doetinchem: Escape

SBS 6 wijdde op 10 november 2019 een uitzending aan de misstanden in het inpandige raamprostitutiebedrijf Escape in Doetinchem. De held van deze Undercover uitzending was niet de presentator Stegeman, maar heel verrassend, een sekswerker die nog in dat bedrijf...

Lees meer
Het sekstheater

Het sekstheater

Op 16 december 1983 was ik in Amsterdam in een café waar ik een kennis zou ontmoeten. In het bewuste café stond de tv aan, toen  heel ongebruikelijk wanneer er niet werd gevoetbald. Iedereen zat er als versteend naar het scherm te kijken. Het sekstheater Casa Rosso...

Lees meer
Illegale bedrijvigheid

Illegale bedrijvigheid

Illegale bedrijvigheid is een consequentie van een vergunningenstelsel. Want degenen die niet in aanmerking komen voor een vergunning, gaan toch een manier zoeken om hun bedrijf uit te oefenen. In 2006 had de gemeente Rotterdam het Verwey Jonker Instituut opdracht...

Lees meer
Maatregelen tot 2000 om de prostitutie te beperken

Maatregelen tot 2000 om de prostitutie te beperken

Tot de wetswijziging van 2000 was het niet eenvoudig om tegen de groei van de seksindustrie op te treden. Men probeerde bijvoorbeeld in Rotterdam van alles. Rotterdam trad in 1974 op tegen thuisontvangst met de overlastverordening van 29 november 1974 op “buurtvreemde...

Lees meer
Thuiswerk of exploitantloos werken

Thuiswerk of exploitantloos werken

Thuisontvangst is een heel oude vorm van sekswerk. Tot de jaren twintig van de vorige eeuw was het identiek met ‘zelfstandig’, dus niet in een bordeel werken. Als we het gesprek van MJ Brusse met de politieman Voskuil na de invoering van het bordeelvebod in...

Lees meer
Privéhuizen in Rotterdam

Privéhuizen in Rotterdam

Het ontstaan van privéhuizen is terug te voeren tot de jaren zeventig. Het privéhuis voorzag in de behoefte van klanten die een rustige, huiselijke omgeving zochten, maar ook goed sanitair apprecieerden. Een ander voordeel voor klanten zou zijn dat ze in een privéhuis...

Lees meer
Redden van gevallen vrouwen in Rotterdam

Redden van gevallen vrouwen in Rotterdam

De diepgelovige dominee Ottho Heldring (1894-1876) zat in zijn maag met zijn bierbrouwerij Steenbeek in Zetten die failliet was gegaan. Hij had daar geld in gestoken omdat hij bier minder schadelijk achtte dan jenever. Hij besloot uiteindelijk de brouwerij tot een...

Lees meer
Terugblik Rotterdam

Terugblik Rotterdam

Net als in andere havensteden had de aanwezigheid van prostitutie in Rotterdam te maken met de haven. Maar met de komst van containervervoer veranderde dit.  De havens waren niet diep genoeg en de schepen bleven op afstand van de haven. Ze bleven ook korter want door...

Lees meer
SM en massage in Rotterdam

SM en massage in Rotterdam

In Rotterdam waren er tot  2004 enkele SM studio’s. SM of S/M staat voor sado- masochisme. Die termen zijn in 1886 voor het eerst door de psychiater Richard von Krafft-Ebing gebezigd. Hij verwees daarmee naar Markies de Sade (1740-1814) en Sacher- Masoch (1836-1814)...

Lees meer
Escort en hotelprostitutie in Rotterdam

Escort en hotelprostitutie in Rotterdam

Het kenmerk van escort is dat de klant bepaalt waar de seksuele dienstverlening plaatsvindt; in de praktijk is dat in zijn/haar woning of in een hotel. Veel escorts maken gebruik van de diensten van een bureau. Het aantal werkelijk in bedrijf zijnde escortbureaus valt...

Lees meer
De doelstelling: een betere maatschappelijke positie

De doelstelling: een betere maatschappelijke positie

De doelstelling van de wetswijziging van 2000: een betere positie voor sekswerkers, zoals het in concepten van de wetswijziging stond geformuleerd, was in 2000 afgezwakt tot ‘bescherming van de positie van de prostituee’. Belangenbehartigers van sekswerkers vonden dit...

Lees meer
De Rode Draad in Rotterdam

De Rode Draad in Rotterdam

Aan het eind van de jaren zeventig en begin jaren tachtig was iedereen het erover eens dat prostitutie niet meer uit een grote stad viel weg te denken. Dat uitte zich op verschillende manieren. De Hervormde Stichting Kerkelijke Arbeid schreef bijvoorbeeld een nota...

Lees meer
Recente ontwikkelingen in de prostitutie in Rotterdam

Recente ontwikkelingen in de prostitutie in Rotterdam

In 2015 publiceerde de gemeente Rotterdam de Nota Prostitutie en Seksbranche. Daaruit blijkt dat Rotterdam net als andere gemeenten de landelijke verhoging van de minimumleeftijd voor prostitutie van 18 naar 21 niet heeft afgewacht maar reeds in de APV (Algemene...

Lees meer
Wie moet het Eroscentrum gaan bestieren?

Wie moet het Eroscentrum gaan bestieren?

In de jaren zeventig waren veel vrouwen actief in de vrouwenbeweging. Vanuit het feminisme was er ook aandacht voor prostitutie. Het gedoe over Katendrecht en het Eroscentrum vormde een uitgelezen gelegenheid om van alles en nog wat voor sekswerkers, toen nog...

Lees meer
Ervaringen van latina’s in de Rotterdamse prostitutie

Ervaringen van latina’s in de Rotterdamse prostitutie

In 1987 heb ik op Katendrecht samen met een Thaise onderzoekster getracht respondenten te werven voor een onderzoek. Bij deze gelegenheid zagen we hier en daar meerdere vrouwen achter één raam op tuinstoelen. We hebben toen kort met een paar vrouwen uit De...

Lees meer
Soa bestrijding in Rotterdam vanaf 1904

Soa bestrijding in Rotterdam vanaf 1904

Net als andere gemeenten investeerde Rotterdam in gezondheidszorg voor sekswerkers. Vanaf 1903 was de discussie in een stroomversnelling gekomen. De blinde vlek in het verhaal over reglementering: het gebrek aan visitaties van de klanten zou een grote rol gaan spelen...

Lees meer
Bordelen 19de eeuw Rotterdam

Bordelen 19de eeuw Rotterdam

In Rotterdam was Roest van Limburg commissaris Voormolen opgevolgd. Hij stond aan het roer toen het landelijk bordeelverbod werd ingevoerd. In 1908 schreef hij, vlak na zijn aantreden ten behoeve van een inventarisatie voor de NVP (Nederlandse Vereniging tegen de...

Lees meer
Bestrijding prostitutie in het 20ste eeuwse Rotterdam

Bestrijding prostitutie in het 20ste eeuwse Rotterdam

In het begin van de vorige eeuw deed de Rotterdamse politie haar best uitvoering te geven aan de bordeelsluiting waartoe in 1910 was besloten. Zo kwam de zedenpolitie in actie tegen de prostitutie in de Schiestraat. [I]NRC 20-2-1927 De bordelen aan de Binnenrotte...

Lees meer
De invoering van het bordeelverbod in Rotterdam

De invoering van het bordeelverbod in Rotterdam

Rond 1890 groeide de beweging die de reglementering af wilde schaffen om uiteindelijk tot een bordeelverbod te komen. Twee adressen (verzoekschriften) van bewoners van het Spuiwater en de Delftsche Vaart waarin zij ervoor pleitten bordeelhouders strafbaar te stellen,...

Lees meer
Tippelverboden in Rotterdam

Tippelverboden in Rotterdam

Na het invoeren van het bordeelverbod werd het al snel duidelijk dat de straatprostitutie aan het toenemen was. Al spoedig kwam er een roep om landelijke aanpak. In 1907 ontving hoofdcommissaris Voormolen klachten over sekswerkers die in de Lombardstraat en aan de...

Lees meer
De eerste seksclubs in Rotterdam

De eerste seksclubs in Rotterdam

Door de grotere welvaart kwam er in de jaren zeventig meer vraag naar luxe prostitutie. Niet alle klanten wilden nog in een kleine peeskamer aan hun gerief komen. Ze wilden glamour: champagne drinken op het pluche. Mannen wilden ‘uitgaan’ in een gelegenheid met de...

Lees meer
Afschaffing van de reglementering in Rotterdam

Afschaffing van de reglementering in Rotterdam

Hendrik Pierson had op 12-5-1879 in Utrecht de Nederlandsche Vereeniging tegen de Prostitutie (NVP) opgericht. Hij was betrokken bij het Reveil, een orthodox-christelijke opwekkingsbeweging die de nadruk op vroomheid en de religieuze beleving legde. De beweging vormde...

Lees meer
De Middernachtzending in Rotterdam, een kort verhaal.

De Middernachtzending in Rotterdam, een kort verhaal.

De in 1888 in Haarlem opgerichte Middernachtzending (MZN) bestreed prostitutie door klanten van bordeelbezoek af te houden. Klanten werden bestookt met teksten als ‘Keer terug, keer terug, want de lippen der vreemde vrouw druppen honingzweem en haar gehemelte is...

Lees meer
Prostitutie in de 18de eeuw in Rotterdam

Prostitutie in de 18de eeuw in Rotterdam

Anders dan in Amsterdam en in de diplomatenstad Den Haag kende Rotterdam in de 17de en 18de eeuw geen grote bordelen. Rotterdamse bordelen waren destijds woonhuizen die als clandestiene knipjes fungeerden. Vrouwen bestierden die gelegenheden. Door bepaalde elementen...

Lees meer
De Reformatie, ziekte en straf (in Rotterdam)

De Reformatie, ziekte en straf (in Rotterdam)

Wanneer houden de middeleeuwen op? Op het gebied van de prostitutie valt het mogelijk te verdedigen dat de middeleeuwen eindigden toen onder druk van protestantse hervormers het gedoogbeleid werd losgelaten. Op 5 juni 1580 vaardigde de Rotterdamse vroedschap een...

Lees meer
De bordelen van Rotterdam: negentiende eeuw

De bordelen van Rotterdam: negentiende eeuw

In drie grote steden waren er in Nederland in 1889 138 bordelen en 43 in de kleinere steden, althans volgens de burgemeesters. Alleen al bij de Laurenskerk, de belangrijkste kerk van Rotterdam, werden tien bordelen geteld.[II]Bossenbroek en Kompagnie, 1998 In 1833...

Lees meer
Welke vrouwen werkten er in het 19de eeuwse Rotterdam?

Welke vrouwen werkten er in het 19de eeuwse Rotterdam?

De meeste informatie over de sekswerkers die in het 19de eeuwse Rotterdam werkten komt uit de registers bijvoorbeeld van het ziekenhuis. Uit de Napoleontische tijd is één register overgebleven. De politie hield zelf nog een paar andere registers bij. Daarin werd ook...

Lees meer
De reglementering in Rotterdam

De reglementering in Rotterdam

In 1810 werd Nederland bij Frankrijk ingelijfd. Rotterdam kwam onder het gezag van de gehate politiecommissaris Antoine Delacoux de Marivault, die vanuit Den Haag een netwerk van politiemannen onderhield dat de Rotterdamse situatie bespioneerde. Hij stelde een strenge...

Lees meer
De seksuele revolutie en prostitutie in Rotterdam

De seksuele revolutie en prostitutie in Rotterdam

In de jaren zestig en zeventig veranderde, mede door introductie van de pil, de seksuele moraal. Ook in Rotterdam werd over seksuele hervorming gediscussieerd. Eind februari 1970 gebeurde dat in een bomvol zalencentrum Odeon. Zo’n 500 mensen waren die avond namelijk...

Lees meer
Rotterdamse herbergen in de 17de eeuw

Rotterdamse herbergen in de 17de eeuw

De herbergen in het zeventiende eeuwse Rotterdam boden veelsoortig vertier. Uit de volgende ‘publicatie’ van 24 juli 1663 blijkt dat de toenmalige Rotterdammers nogal flink innamen, wat ontucht bevorderde: ‘Alsoo d’Heeren Schout, Burgermeesteren ende Schepenen der...

Lees meer
Het tuchthuis in Rotterdam

Het tuchthuis in Rotterdam

'Hoererij’ was in de zeventiende eeuw op zich niet voldoende voor een strafproces, overspel wel. Het straffen van misdadigers gebeurde meestal in het openbaar.  In 1691 ziet de tuchthuisvader Jacob Brouwer nog een ‘vrouwmens’ dat met een pop op het schavot ‘te pronk’...

Lees meer
Handel in blanke slavinnen in de 19de eeuw

Handel in blanke slavinnen in de 19de eeuw

In 1895 rolde de Rotterdamse politie met collega’s uit Brussel, Antwerpen, Riga en Berlijn een internationaal prostitutienetwerk op dat vrouwen aan Oost-Europese bordelen leverde. Een van de sleutelfiguren daarin was Anna Takatz uit Hongarije. Zij had goede connecties...

Lees meer
Jos met de Rolls

Jos met de Rolls

In 1994 deden er in Rotterdam verhalen de ronde over een klant, Jos van der Meer, die de seksbedrijven waar hij vaak kwam aan het opkopen was. Zo ook de Miljardair die een rol had gespeeld in een grote mensenhandelzaak. Het heette inmiddels de Ritz. Van der Meer was...

Lees meer
Prostitutie in Middeleeuws Rotterdam

Prostitutie in Middeleeuws Rotterdam

Toen in 1028 werd de nederzetting Rotta voor het werd genoemd, had het nog een bescheiden omvang. Er stond een kerkje, dat in de twaalfde eeuw tijdens een overstroming is weggespoeld. Tijdens de bouw van de Markthal zijn nog enkele resten van het oude Rotta gevonden,...

Lees meer
Zandstraatbuurt deel 3

Zandstraatbuurt deel 3

In de Polder was er één plek waar men niet op verhoging van de drankomzet uit was: het kerkzaaltje van Jeruël in de Vierwindenstraat, een evangelische organisatie die probeerde zondaars te bekeren. Verdoolden konden er onderdak vinden, zoals bijvoorbeeld een aan lager...

Lees meer
Zandstraatbuurt deel 2

Zandstraatbuurt deel 2

Op een van zijn tochten door de Zandstraatbuurt werd de journalist Brusse vergezeld door een rechercheur in burger. Hij leerde zo de bekende pooiers kennen zoals Freek Poepiebroek, Levi Barmhartigheid en Papus. De voertaal was Bargoens. Een kwartjesvinder was...

Lees meer
Zandstraatbuurt deel 1

Zandstraatbuurt deel 1

In de achttiende eeuw was er in de Rotterdamse Zandstraatbuurt al kleinschalige prostitutie te vinden, maar in de loop van de negentiende eeuw ontwikkelde het zich tot een echte rosse buurt. Dat had niet in de laatste plaats te maken met de groei van de haven. De...

Lees meer
Prostitutie 010 en 020

Prostitutie 010 en 020

Vanaf de jaren tachtig is er veel gepubliceerd over de geschiedenis van de prostitutie. Die is met name voor Amsterdam goed gedocumenteerd. Buitenstaanders hebben vaak de neiging de geschiedenis van de prostitutie in Nederland te identificeren met die van Amsterdam...

Lees meer
Rockanje en Vlaardingen

Rockanje en Vlaardingen

Rockanje In 1993 deed Rockanje voor het eerst van zich horen als gemeente waar seksclub Huize Sonja was gevestigd. Een Colombiaanse vrouw deed aangifte van mishandeling en mensenhandel door de exploitant van dit bedrijf. Zij had klappen gekregen omdat ze het waagde...

Lees meer
Schiedam, aan het begin van de 21ste eeuw

Schiedam, aan het begin van de 21ste eeuw

Bij prostitutie denkt men meestal aan grote steden. Maar hoe zit het met omliggende gemeenten van bijvoorbeeld Rotterdam zoals Schiedam, Spijkenisse, Vlaardingen en Rockanje? Dit bericht bevat de schaarse kennis over de veelal inmiddels verdwenen bedrijven in deze...

Lees meer
Prostitutie en marine in Den Helder. Geschikt/Ongeschikt?

Prostitutie en marine in Den Helder. Geschikt/Ongeschikt?

Koning Willem I gaf opdracht om de plannen van Napoleon om Den Helder tot een marinewerf te maken, alsnog te realiseren, wat dan ook gebeurde. De komst van de marine had wel het gevolg dat de vraag naar vermaak en seksuele dienstverlening toenam. Den Helder was een...

Lees meer
De draaikooi in Den Haag

De draaikooi in Den Haag

17 december geldt internationaal als de dag tegen geweld jegens sekswerkers. Dit geweld kan ook door de overheid worden uitgeoefend. In Nederland zou direct overheidsgeweld tegen sekswerkers niet meer voorkomen. Maar het is er wel degelijk geweest. Een heel pijnlijk...

Lees meer
Prostitutie in Zwolle, eind twintigste, begin 21ste eeuw

Prostitutie in Zwolle, eind twintigste, begin 21ste eeuw

Op 28 mei 1900 voerde Zwolle het  bordeelverbod in. Het was echter een illusie dat de prostitutie daarmee uit Zwolle zou verdwijnen. In 1908 bijvoorbeeld meldden prostitutiebestrijders dat er op de Brink een verdacht huis was. Tot het begin van de jaren tachtig van de...

Lees meer
Prostitutie en jenever

Prostitutie en jenever

Al eeuwenlang is er een relatie tussen prostitutie en alcoholconsumptie. Tot de zeventiende eeuw ging dat vooral om bier en wijn. Wijn werd in de grotere en duurdere bordelen geschonken. Bier was alom verkrijgbaar als levensmiddel, want schoon drinkwater was heel lang...

Lees meer
Een straat met de reputatie van prostitutie

Een straat met de reputatie van prostitutie

Anno 2017 woedt er een discussie over het wijzigen van straatnamen die bijvoorbeeld lieden eren die in koloniale tijden wreedheden hebben begaan. Tegenwoordig gaat het vooral om de personen, maar namen kunnen ook ongewenste activiteiten uit het verleden betreffen,...

Lees meer
Raamprostitutie aan de Bokkingshang Deventer

Raamprostitutie aan de Bokkingshang Deventer

In Deventer was er een haven met winkels voor scheepsbenodigdheden waar haringen werden opgehangen om ze tot bokkingen te roken. Dit heette de Bokkingshang. De haven is al in de eerste helft van de twintigste eeuw gedempt maar de straat Bokkingshang bestaat nog...

Lees meer
Prostitutie in Utrecht: 1712-1715

Prostitutie in Utrecht: 1712-1715

In de jaren 1712-1715 was Utrecht een stad met internationale allure. In die periode vonden namelijk de onderhandelingen plaats die tot de Vrede van Utrecht zouden leiden. Die maakte een einde aan de zogeheten Successieoorlogen die enkele Europese mogendheden voerden...

Lees meer
Prostitutie in Leiden in de achttiende eeuw

Prostitutie in Leiden in de achttiende eeuw

In de achttiende eeuw stonden in Leiden prostitutie, koppelarij, overspel en sodomie als zedendelicten te boek. De helft van deze zedenprocessen betrof net als elders in de Republiek gevallen van overspel. Wel vormden zedendelicten in Leiden een groot aandeel van het...

Lees meer
Leiden tweede helft negentiende eeuw (deel 2)

Leiden tweede helft negentiende eeuw (deel 2)

Historici hebben uit de politieregisters veel informatie gehaald over de gang van zaken in de negentiende- eeuwse prostitutie in Leiden. Zo weten we iets over de vrouwen en hun klanten. [III]Dit artikel put uit de werken van Huitzing (1983) en Otgaar en Schaik, (1991,...

Lees meer


Prostitutie in Leiden 2000- 2010https://i0.wp.com/sekswerkerfgoed.nl/wp-content/uploads/2016/10/hazerswoude-rijndijk.jpg?resize=350%2C197&ssl=1 480w " sizes="(max-width:479px) 479px, 100vw " width="400" height="250" />

Prostitutie in Leiden 2000- 2010


aug 5, 2017



Net als in andere steden anticipeerde men in Leiden op de opheffing van het bordeelverbod. Men deed dat onder andere door enkele debatten over prostitutie op touw te zetten. Een daarvan werd georganiseerd door de politieke partij LWG/De Groenen. (LWG staat voor Leiden...

Lees meer

Stand van zaken in Den Haag (2010) aan de hand van zes doelstellingen van de wetswijziginghttps://i0.wp.com/sekswerkerfgoed.nl/wp-content/uploads/2016/10/Doubletstraat-bewerkt-dag-1998.jpg?resize=400%2C250&ssl=1 480w " sizes="(max-width:479px) 479px, 100vw " width="400" height="250" />

Stand van zaken in Den Haag (2010) aan de hand van zes doelstellingen van de wetswijziging


aug 4, 2017



Vanaf 2000 doet Den Haag haar best de doelstellingen van de wetswijziging van 2000 te realiseren. Dit zijn: Beheersen en reguleren van de prostitutiebranche Tegengaan van onvrijwillige prostitutie Bescherming van de positie van de prostituee Ontvlechting criminaliteit...

Lees meer

Beleidsmaatregelen in Den Haag op het gebied van prostitutie tot 2010https://i0.wp.com/sekswerkerfgoed.nl/wp-content/uploads/2016/10/2010-doorkijkje-2-e1418727642810.jpg?resize=400%2C250&ssl=1 480w " sizes="(max-width:479px) 479px, 100vw " width="400" height="250" />

Beleidsmaatregelen in Den Haag op het gebied van prostitutie tot 2010


aug 4, 2017



  1964: De gemeente maakt een afspraak met buurtbewoners: in ruil voor het wegsaneren van de raamprostitutie bij het station Hollandse Spoor, werkt de buurt mee aan het realiseren van nieuwbouw. ((Sandick (1987) in Belderbos en Visser: Beroep Prostituee. 1969: De...

Lees meer
De werkplek: de omstandigheden in de animeerbar

De werkplek: de omstandigheden in de animeerbar

De 21ste eeuw Toen de medewerkers van De Rode Draad van 2001-2012 de in Rotterdam resterende animeerbars in bedrijf zagen, waren ze nogal verbaasd over de vreemde inrichting met kitscherige fonteintjes. Een van die bars was bijvoorbeeld nog herkenbaar als een...

Lees meer
Beleid in Rotterdam vanaf de wetswijziging tot 2011

Beleid in Rotterdam vanaf de wetswijziging tot 2011

Vanaf 2000 doet Rotterdam haar best de doelstellingen van de wetswijziging van 2000 te realiseren. Dit zijn: Beheersen en reguleren van de prostitutiebranche Tegengaan van onvrijwillige prostitutie Bescherming van de positie van de sekswerker Ontvlechting...

Lees meer
Tijdlijn prostitutie Utrecht 1955- 2010

Tijdlijn prostitutie Utrecht 1955- 2010

Jaren zestig: De raamprostitutie verhuist uit de Vogelenbuurt naar de Hardebollenstraat.  Tot de jaren zeventig wordt er in de Hardebollenstraat alleen getippeld. [IV]Gorgels, 1993 en Utrechts Nieuwsblad, 10-7-2004 Vanaf 1955 is er een tweede prostitutiegebied aan de...

Lees meer
Het prostitutiebeleid van Utrecht 2000- 2010

Het prostitutiebeleid van Utrecht 2000- 2010

Tot 2010 trachtte de stad Utrecht de doelstellingen van de wetswijziging van 2000 te behalen. Dit waren: Beheersen en reguleren van de prostitutiebranche Ontvlechting criminaliteit en prostitutie Tegengaan van onvrijwillige prostitutie Bescherming van de positie van...

Lees meer
Animeerbars, een overleefde vorm van prostitutie

Animeerbars, een overleefde vorm van prostitutie

Animeren ofwel mannen bewegen tot het aanbieden van drankjes met een vage belofte van seksueel contact is een heel oude vorm van klantenwerving. Het gebeurde in het verleden in ‘quade’ herbergen' en in tapperijen. Het is nog steeds gangbaar in seksclubs, waar...

Lees meer
Een verdwenen rosse buurt in Rotterdam: de Schiedamsedijk

Een verdwenen rosse buurt in Rotterdam: de Schiedamsedijk

Waar het bier en de jenever vloeiden Wordt mijn oog geen druppel thans gewaar Waar eenmaal de prostitutie bloeide Komt geen hond, laat staan een mens klaar. (De niet- gekuiste versie). Dat zong Drs P. na het bombardement van Rotterdam, waarbij een rosse buurt in één...

Lees meer
De Werkplek: de tippelzone aan de Keileweg. 1994-2005

De Werkplek: de tippelzone aan de Keileweg. 1994-2005

In 2015 kwam in Rotterdam op de voormalige tippelzone, de Keilewerf in bedrijf, een loods waarin kunstenaars creatief kunnen zijn. Aan de Keileweg is tevens een nieuw winkelcentrum gevestigd, met andere woorden de buurt is gegentrificeerd. (Sociaal en economisch...

Lees meer
Prostitutie in Nijmegen in de 19de eeuw

Prostitutie in Nijmegen in de 19de eeuw

In de 19de eeuw was Nijmegen een garnizoensstad die net als andere garnizoenssteden het dringende verzoek van de koning kreeg om een reglement op te stellen zodat prostituees verplicht konden worden zich regelmatig medisch te laten onderzoeken. Dit diende om soldaten...

Lees meer
Prostitutie in Gouda in de late middeleeuwen

Prostitutie in Gouda in de late middeleeuwen

Gouda is de stad van kaarsen, pijpen, kaas maar ook van Coornhert en niet in de laatste plaats van Jan Kompagnie. Mede aan deze Goudse historicus hebben we te danken dat de geschiedenis van de prostitutie in het Goudse zo goed is gedocumenteerd. ((Er is ook een...

Lees meer
Prostitutie in Gouda, de 17de en 18de eeuw

Prostitutie in Gouda, de 17de en 18de eeuw

Dankzij de vonnisboeken die enkele verlichte geesten hebben samengevat en digitaal toegankelijk gemaakt, weten we iets over prostitutie in Gouda in de zeventiende en achttiende eeuw. Deze bronnen leveren weliswaar geen compleet beeld op, maar geven wel een indruk van...

Lees meer
Prostitutie in Gouda in de negentiende eeuw

Prostitutie in Gouda in de negentiende eeuw

In 1802 werd de progressieve arts W.F. Bűchner benoemd tot stads hygiënist van Gouda. Hij pleitte voor preventie van ziekten als cholera door betere hygiënische omstandigheden te creëren en de aanleg van riolen te beginnen. Na de cholera-epidemie van 1832 werd hij...

Lees meer
Prostitutie in Gouda in de twintigste eeuw

Prostitutie in Gouda in de twintigste eeuw

Net als andere steden kreeg Gouda na het invoeren van het bordeelverbod in het begin van de twintigste eeuw met verkapte prostitutie te maken. Dit gebeurde in cafés en bierhuizen, maar er werd ook een toename van straatprostitutie geconstateerd, met name in het Van...

Lees meer
Seksbedrijven in Gouda: 2000-2016

Seksbedrijven in Gouda: 2000-2016

In de aanloop naar de wetswijziging van 2000 kende Gouda twee clubs en één privéhuis. Op een van die bedrijven paste men de ‘sterfhuisconstructie’ toe, met andere woorden, men wachtte tot het ophield te bestaan. Een nieuwe eigenaar zou dan geen vergunning meer...

Lees meer
Hoerhuis in de zeventiende eeuw in Schiedam

Hoerhuis in de zeventiende eeuw in Schiedam

Het zeventiende - eeuwse Schiedam was een pleisterplaats voor varensgezellen. De straten werden toen bevolkt door soldaten en zeelieden die op zoek naar werk en vertier waren. Dat laatste moet er ruimschoots aanwezig zijn geweest want in de eerste helft van de 17de...

Lees meer
Bordeelboten, prostitutie tussen de wal en het schip

Bordeelboten, prostitutie tussen de wal en het schip

In 1980 besefte Rotterdam dat een Eroscentrum bij en in het Poortgebouw geen haalbare kaart was. Maar geen nood, de prostitutie kon te water worden gelaten. Water is te verhuren, maar valt niet onder bestemmingsplannen. Niet onbelangrijk: schepen konden verplaatst...

Lees meer
Het Poortgebouw ofwel Fuckingham Palace

Het Poortgebouw ofwel Fuckingham Palace

Op 13 oktober 1977 wees Rotterdam het Poortgebouw, het voormalige hoofdkantoor van het gemeentelijk havenbedrijf aan als (nieuwe) locatie voor het Eroscentrum. Rond het Poortgebouw zou een bufferzone komen en met behulp van Algemene Politie Verordeningen kon...

Lees meer
De Wijn- en Trijnhaven

De Wijn- en Trijnhaven

In juli 1975 kondigde wethouder Van der Have het einde van de prostitutie op Katendrecht aan. De prostitutie zou immers naar Het Witte Huis, de oudste wolkenkrabber van Nederland verhuizen. Dat zat al in 1974 in de pen maar in 1975 gaf Algemene Zaken pas het groene...

Lees meer
Het Eroscentrum. Waaro?

Het Eroscentrum. Waaro?

Begin jaren zeventig had de Rotterdamse politiek ingezien dat er een alternatief moest komen voor de concentratie van prostitutie op Katendrecht. Een Eroscentrum gemodelleerd naar de Duitse Erosflats zou de grote oplossing gaan bieden. Op 30 augustus 1970 diende...

Lees meer
‘Niet tegen maar langs de wet’

‘Niet tegen maar langs de wet’

Het sekswerkersvriendelijk collectief en het Eroscentrum kwamen er niet. Wat er wel is, is een catalogus van blunders. Het niet in gesprek gaan met de belangrijkste betrokkenen, de sekswerkers, was niet de enige fout. Zo waren niet alle Katendrechters gehoord. De...

Lees meer
Bordeelsluiting, een heidens karwei

Bordeelsluiting, een heidens karwei

De gemeente nam zich voor op te gaan treden tegen de bordelen op Katendrecht. In 1975 moest De Kaap immers prostitutievrij zijn! Maar dat was gemakkelijker gezegd dan gedaan. Een van de maatregelen van de gemeente tegen prostitutie was het instellen van een...

Lees meer
Bewoners versus Het Leven

Bewoners versus Het Leven

Ongeveer tot het eind van de jaren zestig van de vorige eeuw vond men prostitutie in wijken als Katendrecht een onderdeel van de woonomgeving. Dat veranderde toen de prostitutiewereld grootschaliger en professioneler werd. Katendrecht was op aandringen van politie en...

Lees meer
De Maasstad operette

De Maasstad operette

Een journalist vergeleek de gebeurtenissen rond de prostitutie in Rotterdam met een operette: ‘Terwijl de sex – en massagehuizen van Roodeschool tot Cadzand gouden tijden doormaken, wordt er in Rotterdam een soort Maasstadoperette uitgevoerd waarbij bijna dagelijks...

Lees meer
Jaren zeventig: de schaalvergroting in de prostitutie

Jaren zeventig: de schaalvergroting in de prostitutie

Denkend aan de jaren zeventig van de vorige eeuw, zien we dat er zich toen een fenomeen heeft voorgedaan dat ook in de prostitutie manifest werd: schaalvergroting. Zo werd prostitutie meer zichtbaar. Dit werd letterlijk mogelijk gemaakt door het meer gemeengoed worden...

Lees meer
De invoering van het bordeelverbod is mislukt

De invoering van het bordeelverbod is mislukt

Anno 2015 wordt wel eens beweerd dat de opheffing van het bordeelverbod op een teleurstelling is uitgelopen. Of dat zo is, is maar de vraag. Maar men kan echter wel met grote stelligheid zeggen dat juist de invoering  van het bordeelverbod in 1911 is mislukt. Het...

Lees meer
Een Schiedams verbeterhuis voor ‘hoeren’

Een Schiedams verbeterhuis voor ‘hoeren’

In Schiedam staat aan de Lange Nieuwstraat het Blauwhuis. [i], het voormalige verbeterhuis voor drankzuchtige en ontuchtige vrouwen. In 1763 werd besloten dat stadsarchitect Van Bol’Es het gebouw op die plek mocht gaan ontwerpen. Eerder werden mensen die niet wilden...

Lees meer
Door2Door: Hulpverlening voor sekswerkers in Rotterdam

Door2Door: Hulpverlening voor sekswerkers in Rotterdam

Halverwege de jaren tachtig hadden feministen het idee van vrouwenhulpverlening ontwikkeld. Het specifieke daarvan was dat er van de kracht van vrouwen en niet van hun slachtofferschap werd uitgegaan. Dit soort hulpverlening diende om vrouwen weerbaar te maken en niet...

Lees meer
Raamexploitanten

Raamexploitanten

In 1988 waren de raamexploitanten op een overleg waar ook de Rode Draad bij aanwezig was. Uit het verslag van De Rode Draad: Exploitanten zeiden onder meer het volgende: ‘De overheid wil dat we bij de ramen aparte ontspanning- en verblijfsruimtes maken. Maar die...

Lees meer
Gemeentelijk beleid en raamprostitutie

Gemeentelijk beleid en raamprostitutie

Tot de jaren zeventig stonden gemeenten onverschillig tegenover raamprostitutie. De noodzaak tot enig beleid ontstond pas toen het een obstakel ging vormen voor stadsvernieuwing. De panden die door exploitanten waren opgekocht moesten gerenoveerd of afgebroken worden...

Lees meer
Raamprostitutie in Nijmegen

Raamprostitutie in Nijmegen

  In de Nijmeegse Benedenstad woonden tot het afbreken van de stadsmuren in 1870 armen en rijken door elkaar heen. Na 1870 trokken de rijke burgers echter weg. Vervolgens verpauperde de Benedenstad en kreeg een slechte reputatie. In de negentiende eeuw was de...

Lees meer
Prostitutie in Den Briel

Prostitutie in Den Briel

Den Briel was een van de eerste steden in Nederland met een prostitutiebeleid. Zo was het er in 1405 verboden om ‘warelwiven’ (prostituees) onderdak te verlenen. Deze ‘wiven’ moesten ervoor zorgen dat ze voor zonsopgang en na zonsondergang...

Lees meer
Leiden: prostitutie na 1904

Leiden: prostitutie na 1904

In 1904, het jaar dat Leiden een bordeelverbod instelde, telde de stad naast enkele clandestiene etablissementen nog slechts één geregistreerd bordeel. Er werd echter niet één souteneur gesignaleerd en er werkten slechts vijf zelfstandige prostituees. (Bossenbroek en...

Lees meer
Deventer in 2008

Deventer in 2008

In 2008 vroeg de gemeente Deventer De Rode Draad een inventarisatie van de prostitutie in het stadje te maken ten behoeve van 'uitstapprogramma's voor sekswerkers'. Hieronder volgt het (ingekorte) verslag van De Rode Draad. Het bezoek van 2008 aan Deventer was niet...

Lees meer
Leiden: tweede helft 19de eeuw

Leiden: tweede helft 19de eeuw

De auteurs die over prostitutie in het 19de eeuwse Leiden schrijven, onderscheiden twee periodes. De eerste loopt van 1853 tot 1880; de tweede van 1880 tot 1904. Het jaar 1880 is volgens hen een keerpunt in de discussie over reglementering. [i] Aanvankelijk wilde...

Lees meer
Prostitutie in Leiden tot de 18de eeuw

Prostitutie in Leiden tot de 18de eeuw

 Vijftiende eeuw In 1406 moesten degenen die zich aan hoererij schuldig maakten voor straf een zware steen dragen of een boete betalen. Op 21 juli 1459 stond bijvoorbeeld Fye Eversdochter voor het gerecht. Ze werkte vanaf haar twaalfde jaar in de prostitutie. Ze had...

Lees meer
Gorcum

Gorcum

In Gorcum moeten er in de 16de eeuw verdachte of  'kwade' herbergen hebben bestaan, waar onguur volk kwam en mogelijk ook prostitutie werd bedreven. Dat werd niet getolereerd en de houders van deze herbergen moesten voor straf naar de andere kant van de Corenbrug...

Lees meer
De situatie in Rotterdam: 2010-2011

De situatie in Rotterdam: 2010-2011

In verband met het vergelijkende onderzoek brachten we in 2010 en 2011 de stand van zaken in de Rotterdamse prostitutie in kaart. Sinds het verschijnen van dit rapport zijn sinds 2011 vijf vergunde clubs en privéhuizen uit Rotterdam verdwenen. Terwijl we  nog aan het...

Lees meer
Geschiedenis van het Utrechtse Zandpad (tot 2013)

Geschiedenis van het Utrechtse Zandpad (tot 2013)

Op 25 juli 2013 zijn de boten aan het Zandpad gesloten. Daarmee kwam een einde aan 70 jaar prostitutie aan de Vecht. De reden hiervoor was dat de grootste  exploitant aan het Zandpad, mensenhandel zou faciliteren. In de uitzending van Knevel en van den Brink van 24...

Lees meer
De situatie in Utrecht in 2010

De situatie in Utrecht in 2010

In 2010 brachten we in verband met het internationaal vergelijkende onderzoek de situatie in Utrecht in kaart. We probeerden schattingen te maken van het aantal sekswerkers en werkplekken. We hebben de verschillende werksoorten: raamprostitutie, clubs, privéhuizen en...

Lees meer
Amsterdam in 2008 anders dan raamprostitutie

Amsterdam in 2008 anders dan raamprostitutie

In de hoofdstad is er veel aandacht voor raamprostitutie, maar er is meer. Het onderstaande is een inventarisatie uit 2008 van De Rode Draad, aangevuld met verslagen van 'sollicitatiegesprekken'. Anno 2019 zijn waarschijnlijk veel van de hieronder beschreven bedrijven...

Lees meer
De situatie in Den Haag in 2010

De situatie in Den Haag in 2010

In 2010 deden we onderzoek naar de situatie op het gebied van prostitutie in Den Haag. Hieronder het resultaat van deze 'momentopname'. In 2009 had de gemeente Den Haag een Kadernota prostitutie gepubliceerd om de beleidscontouren voor de toekomst vast te stellen. Dit...

Lees meer
‘Rotterdamsche Roofholen’

‘Rotterdamsche Roofholen’

‘Is het niet beter het bordeelverbod van 1911 ongedaan te maken?, vroeg de sociaal bewogen journalist Herman van Dijkhuizen zich in 1925 af. De prostitutie was namelijk na het instellen van het bordeelverbod niet verdwenen, maar had criminele vormen aangenomen. Dit...

Lees meer
Spijkenisse

Spijkenisse

Spijkenisse In 2006 komt De Rode Draad in een privéhuis in Spijkenisse in een nieuwbouwwijk. De medewerkers van De Rode Draad hebben een gunstige indruk van de zaak; er zijn bijvoorbeeld geen kledingvoorschriften. Er wordt echter wel het probleem gemeld van de...

Lees meer
Tijdlijn prostitutie in Den Haag

Tijdlijn prostitutie in Den Haag

De tijdlijn Den Haag     [v] NRC 19-3-1999   [vi] Haan, Hilde, Haagsma, Ids, Het leven met regels. De aanpak van de prostitutie in ’s Gravenhage, Haarlem, z.j.   [vii]  Haagsche Courant, 21-6-1997   [viii] Haagsche Courant 17-10-1998  ...

Lees meer
Haarlem in beeld

Haarlem in beeld

In Haarlem is er enige raamprostitutie, er zijn een paar Thaise salons en een enkele club en privéhuis. Voor geschiedenis van prostitutie in Haarlem, zie de scriptie van Wilma van der Brink

Lees meer

Noten

Noten
I NRC 20-2-1927
II Bossenbroek en Kompagnie, 1998
III Dit artikel put uit de werken van Huitzing (1983) en Otgaar en Schaik, (1991,...

Lees meer

Prostitutie in Leiden 2000- 2010

Net als in andere steden anticipeerde men in Leiden op de opheffing van het bordeelverbod. Men deed dat onder andere door enkele debatten over prostitutie op touw te zetten. Een daarvan werd georganiseerd door de politieke partij LWG/De Groenen. (LWG staat voor Leiden...

Lees meer

Stand van zaken in Den Haag (2010) aan de hand van zes doelstellingen van de wetswijziging

Vanaf 2000 doet Den Haag haar best de doelstellingen van de wetswijziging van 2000 te realiseren. Dit zijn: Beheersen en reguleren van de prostitutiebranche Tegengaan van onvrijwillige prostitutie Bescherming van de positie van de prostituee Ontvlechting criminaliteit...

Lees meer

Beleidsmaatregelen in Den Haag op het gebied van prostitutie tot 2010

  1964: De gemeente maakt een afspraak met buurtbewoners: in ruil voor het wegsaneren van de raamprostitutie bij het station Hollandse Spoor, werkt de buurt mee aan het realiseren van nieuwbouw. ((Sandick (1987) in Belderbos en Visser: Beroep Prostituee.

IV Gorgels, 1993 en Utrechts Nieuwsblad, 10-7-2004