Thuisontvangst is een heel oude vorm van sekswerk. Tot de jaren twintig van de vorige eeuw was het identiek met ‘zelfstandig’, dus niet in een bordeel werken. Als we het gesprek van MJ Brusse met de politieman Voskuil na de invoering van het bordeelvebod in herinnering roepen, dan betekende het toen dat sekswerkers gewoon een woning van de exploitant huurden, met huurcontract en al. [I]Brusse, 1921
Het werken vanuit de eigen woning ging in de jaren zeventig thuiswerk heten. In de media vertelden vrouwen dat ze thuis mannen ontvingen om een
kleuren-tv of een nieuw bankstel te kunnen kopen. Naar aanleiding van deze berichten concludeerde de commissie Melai, een commissie van justitie, in 1977 dat mensen zelf moesten weten wat ze in hun slaapkamer deden, waarmee deze vorm van prostitutie in feite werd gedecriminaliseerd. Men mocht privé mensen ontvangen en als het bezoek geld achterliet ging niemand dat wat aan, tenzij men overlast veroorzaakte.
In die periode was thuiswerk nog een informeel gebeuren. Ischa Meyer, beschreef in zijn boekje uit 1979 hoe hij als klant over de stofzuiger struikelde. Nog steeds is het een verschijnsel dat zich grotendeels in de privésfeer afspeelt. In Rotterdam is het in de jaren tachtig en negentig – na de sluiting van het raamgebied op Katendrecht- sterk toegenomen. Het was (en is) voor veel sekswerkers een manier om zelfstandig te werkenzonder raamhuur of andere afdrachten te moeten betalen.
‘Thuiswerk’ is inmiddels een belegen begrip geworden. Het wordt geassocieerd met bijvoorbeeld enveloppen plakken aan de keukentafel. Nu wordt het privé-ontvangst of exploitant- loos werken genoemd. In dit tijdsgewricht is het uit de privésfeer getrokken om het te kunnen bestrijden. Op 1 oktober 2005 had minister Donner een convenant met kranten gesloten dat ze alleen advertenties van thuiswerkers (en zelfstandige escorts) mpchten plaatsen wanneer die van een inschrijvingsnummer van de Kamer van Koophandel, het BTW nummer of de postcode waren voorzien. Dat laatste vonden sekswerkers niet wenselijk omdat de buren dan gemakkelijk konden zien dat hun buurvrouw aan thuisontvangst deed. Uiteindelijk controleerde niemand het BTW nummer of het KvK inschrijvingsnummer waardoor deze maatregel werd ontkracht.
Vanaf 2005 verschijnen er berichten dat vrouwen met collega’s een werkruimte huren en daar klanten ontvangen. Betrekkelijk veel vrouwen werken zelfs in meerdere gemeenten en in verschillende regio’s tegelijk. De sekswerkers die samen met een vriendin voor de gezelligheid en/of de veiligheid willen werken, komen vaak in de problemen omdat ze in dat geval als bordeel te boek staan.
Rotterdam en Amsterdam staan thuis werken slechts dan toe als iemand alleen werkt en het op het adres gebeurt waar hij/zij volgens de burgerlijke stand is ingeschreven. Wanneer de thuiswerker een eenmansbedrijfje heeft, kunnen gemeenten bezwaar maken als dit in een gebied met een woonbestemming is gevestigd. Wanneer sekswerkers bedrijfsmatig klanten ontvangen, zijn ze vergunningplichtig. Maar wat bedoelt men met bedrijfsmatig? In 2015 gaf de gemeente Rotterdam een paar criteria aan: er werken meerdere personen, het is van een zekere omvang en het is enigszins georganiseerd. Dan weten we nog niet veel. Een duidelijker maar tevens bevreemdend kenmerk van bedrijfsmatige prostitutie is dat er meer dan eens per drie maanden moet worden geadverteerd. Maar als je vaker dan eens per drie maanden je profiel op een dating site verandert, ben je dan ook bedrijfsmatig aan het daten?
Na een waarschuwing kunnen er dwangsommen worden opgelegd. In dat geval kan de pleger de illegale activiteit staken waardoor de dwangsom vervalt. In de meeste gevallen leveren die bestuurlijke maatregelen slechts een waarschuwing op. Die maatregelen zijn bovendien niet overdraagbaar naar andere gemeenten toe dus naar een andere gemeente verhuizen is een doeltreffende manier om ze te ontduiken. Vooral Nederlandse sekswerkers lopen het risico een dwangsom opgelegd te krijgen. In het geval van migranten is de dwangsom moeilijk te innen omdat ze meestal niet in de gemeentelijke administratie ofwel Basisregistratie zijn opgenomen.
De straf voor illegale prostitutie is sluiting van de woning voor drie maanden. [II]Gemeente Rotterdam Nota Prostitutie en Seksbranche, 2015 Dus dan mag je je eigen (koop) huis drie maanden niet meer in. Zulke draconische maatregelen worden voor zzp’ ers in andere beroepen niet genomen. En dat alleen omdat iemand geen vergunning heeft, die ook nog eens zeer moeilijk, zo niet onmogelijk te verkrijgen is. Het aantal beschikbare vergunningen per gemeente is immers beperkt!
In 2012 adverteerden sekswerkers nauwelijks meer in lokale kranten. Sinds de komst van breedband internet en internet op de telefoon is exploitantloos werken toegenomen. Wanneer je bij Google een term als ‘thuisontvangst’ invoert, krijg je een bijna astronomisch aantal resultaten. Maar Wagenaar en ik hebben een methode gevonden om de omvang enigszins te bepalen. Om een lang verhaal kort te maken: op een doordeweekse dag (dit betreft 2012) boden iets minder dan 300 vrouwelijke sekswerkers door het hele land hun diensten aan op diverse commerciële seksdatingsites. Mannelijke sekswerkers wierven hun klanten toen via de chat.
Sietske Altink
Terug naar de inhoudsopgave van het boek