De situatie in Utrecht in 2010

In 2010 brachten we in verband met het internationaal vergelijkende onderzoek de situatie in Utrecht in kaart. We probeerden schattingen te maken van het aantal sekswerkers en werkplekken. We hebben de verschillende werksoorten: raamprostitutie, clubs, privéhuizen en straat onder de loep genomen. Ook probeerden we wat meer te weten te komen over de mobiliteit.

Aantallen sekswerkers

In 2008 registreerde de Belastingdienst tot oktober 698 sekswerkers die in Utrecht belasting betaalden. Onder hen bevonden zich ook sekswerkers die in Utrecht woonden maar elders werkten. We wisten niet  hoeveel van die 698 sekswerkers in 2010 waren gestopt. ^[I]Bron: Evaluatieonderzoek Utrechts Prostitutiebeleid, 2009
In Utrecht is de hulpverleningsorganisatie HAP (Huiskamer Aanloop Project) actief. In 2006 hadden 700 sekswerkers contact gehad met het HAP; in 2007 zouden dat er 900 zijn geweest. ^[II]Evaluatieonderzoek Utrecht, Deelonderzoek, 2009. Het HAP stelde dat er op jaarbasis 874 vrouwen in de raamprostitutie aan het het Zandpad werkten. Dit getal bevatte enkele dubbeltellingen: Het HAP registreerde namelijk een sekswerker die voor een tweede keer de huiskamer bezocht als een ‘nieuw contact’. Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) vermeldde een getal van 350-440 sekswerkers in Utrecht zonder aan te geven of dat per dag of per jaar was.

Aantallen werkplekken

In Utrecht was er in 2009  een maximum van 54 vergunningen voor seksinrichtingen te vergeven. Dat zou neerkomen op 162 werkplekken. ^[III]Evaluatie, deelrapportage, 2009. In de Utrechtse raamprostitutie waren er 143 werkplekken. Dan zouden er 19 werkplekken in de clubs, de massagesalons en privéhuizen over blijven. ^[IV]Het is niet bekend of het enige vergunde escortbedrijf is meegerekend en indien dit wel is gebeurd, hoeveel werkplekken aan dit bedrijf zijn toegeschreven.

In Utrecht is er weinig diversiteit in prijsklasse van de prostitutie. De goedkope vormen (raam- en straatprostitutie) hebben in het vergunde circuit de overhand. Ook de enige club en de en de paar privéhuizen zijn niet luxueus. Op Hookers.nl worden deze gelegenheden beschreven als ‘aftands’ (Jan Bik),  of ‘niet meer van deze tijd’ (Huize Mona)  en ‘vergane glorie.’ (La Cloche). Een van de twee erotische massagesalons wordt door een van de deelnemers van Hookers.nl gekwalificeerd als ‘uitgewoond’.

De bezetting van de (enige club) kan zeer fluctueren. Op Hookers.nl klagen klanten over een lagere bezettingsgraad ten opzichte van enkele jaren geleden. De privéhuizen waren een ander verhaal.

In de Evaluatie Prostitutiebeleid Utrecht ging men uit van tien kamers per club/ privéhuis. Dat was aan de hoge kant. Alleen van Utrecht Privé wisten we zeker dat er tien kamers waren. Op de website van La Cloche valt te lezen dat er acht kamers zijn. Op de website van Jan Bik staat dat zijn Utrechtse vestiging vijf kamers telt. Huize Mona vermeldt het aantal kamers niet, maar we weten van Hookers.nl en uit eigen ervaring dat het gaat om de tweede en derde verdieping van een huis in een winkelstraat waar een van de ruimten voor de kennismaking is bestemd. Een van de twee massagesalons bestond uit twee kleine woningen naast elkaar op de begane grond.

Het viel niet met zekerheid te zeggen hoeveel werkplekken er in de privéhuizen en in de clubs waren. Het aantal kamers vormde een indicatie, maar we wisten niet of de exploitant ook evenveel vrouwen als hij/zij  kamers had, liet werken. Het kan ook voorkomen dat een klant moest wachten omdat alle kamers bezet zijn. Door onze gesprekken met sekswerkers wisten we dat in sommige clubs meer vrouwen werkten dan er kamers waren.

Raamprostitutie Utrecht

We schatten dat er rond de 303 sekswerkers dagelijks in de Utrechtse raamprostitutie werkzaam waren. Dit cijfer is ontleend aan de nulmeting uit 2006 en omvat het aantal ramen op het Zandpad (143) en de Hardebollenstraat (17). Bij het Zandpad gingen we uit van de door de gemeente aangehouden bezettingsgraad van 2 vrouwen per 24 uur (286 sekswerkers). Van de 34 vergunde boten met 143 werkplekken op het Zandpad waren er 22 van Wegra. Per boot waren er 4-6 werkplekken. (In een deel van de ruimte op één boot was het kantoor van Wegra gevestigd. We trokken daar twee werkplekken voor af.)

In de Hardebollenstraat met 17 ramen had Wegra alle 10 panden in handen. [i] De gemeente was minder zeker van de bezettingsgraad van de Hardebollenstraat. We schatten dit op 1,5 omdat veel vrouwen hier op de werkplek woonden. ^[V]We namen aan dat dit voor acht van de 17 ramen gold

 

Op het Zandpad en in de Hardebollenstraat waren

er in totaal 160 raamfaciliteiten. Dit zou betekenen dat -mits het aantal van 5 werkplekken per boot klopte- 123 van de 160 raamfaciliteiten eigendom van één exploitant waren. Dit impliceerde tevens dat deze exploitant meer dan de helft van alle werkplekken in de vergunde prostitutie bezat.

Deze  grootste raamexploitant, Wegra, vermeldt dat er in 2009 9620 huurcontracten zijn gesloten met 517 unieke vrouwen. Deze gegevens heeft het onderzoeksbureau dat hiervoor was ingeschakeld uit de administratie van dit bedrijf gehaald. Dit betekent dat er op jaarbasis minimaal 517 raamprostituees  bij dit bedrijf hebben gewerkt. Als de schatting van het aantal raamprostituees uit de nulmeting van  de gemeente (2009) klopt zouden op jaarbasis meer dan 400 sekswerkers in de overige 16 ramen aan het werk zijn geweest.

Straatprostitutie

In Utrecht hebben straatwerkers op de tippelzone een vergunning nodig. Op de tippelzone aan de Europalaan waren toen 28 transgenders bekend.

Clubs, Privéhuizen en (legale) massagesalons

In de rapportages van de gemeente Utrecht zijn clubs, privéhuizen en massagesalons als één werksoort behandeld. Één van de tien bedrijven van Jan Bik bevond zich in Utrecht. De Utrechtse vestiging had geen alcoholvergunning en moest daarom als een privéhuis worden betiteld. Hij was toen de grootste exploitant van clubs in Nederland. Samen met zijn zoons beheerde hij vele websites. In de Utrechtse vestiging was ook webcam mogelijk. (Dat stond toen op website van Jan Bik). [ii] 

De enige echte club is La Cloche aan de Amsterdamse Straatweg. De website van dit bedrijf vermeldt het feit dat men er aan lapdance doet. Dit is het enige seksbedrijf met een horecavergunning.

Utrecht Privé aan de Vleutenseweg. Over dit privéhuis is weinig bekend.

Huize Mona aan de Voorstraat is een privéhuis met een weinig opvallende ingang aan een winkelstraat. Een van de manieren om erachter te komen hoeveel vrouwen ergens werken en hoeveel klanten zij hebben, is het maken van een momentopname: kijken en tellen.

Eromantique, een erotische massagesalon aan de Hogelanden WZ. Men heeft geen website en er zijn vooralsnog geen bijzonderheden over dit bedrijf bekend.

Studio Roses, een erotische massagesalon aan de Gansstraat.

Escort

Diverse zoekacties op Google leveren steeds één escortbedrijf op dat in Utrecht was gevestigd. (Eromarkt.nl) Dit is waarschijnlijk het vergunde bedrijf dat in de Evaluatie van de gemeente wordt vermeld. Daarnaast komt men steeds bij bedrijven elders in het land terecht die de Utrechtse markt voor escort bedienen.

In het enige vergunde escortbedrijf in Utrecht werken waarschijnlijk dagelijks zes vrouwen. ^[VI]Dit cijfer is gebaseerd op Eysenk Smeets,2007. In de Evaluatie Utrechts Prostitutiebeleid werd een aantal van 200-300 vrouwen genoemd die in “niet-vergund thuiswerk en niet-vergunde escort werkten.”

Werken vanuit de eigen woning

Gezien de problemen met dubbeltellingen en inactieve websites en profielen trokken we de zowel de cijfers als de conclusie in twijfel. Bovendien viel op grond van de profielen en recensies van klanten op Hookers.nl niet op te maken of de adverterende sekswerkers in de stad Utrecht of in de regio Utrecht actief waren. Op verzoek van de gemeente heeft Stichting Stade medio 2008 een onderzoekje gedaan naar de aard en omvang van jongensprostitutie in de stad Utrecht. Men kwam tot de conclusie dat hulpverleners en politie de laatste jaren geen signalen hebben opgevangen van aanwezigheid van jongensprostituees in de stad. Wel noemt men de onderrapportage die veroorzaakt zou worden door het dubbele taboe op homoseksualiteit en prostitutie.

In 2011 is er een scriptie verschenen over online hulpverlening aan jongensprostituees.^[VII]Krob, 2011 Daaraan deden twee jongens die in Utrecht woonachtig waren mee. In de rapporten van de gemeenten werd melding gemaakt van 79 advertenties van mannelijke sekswerkers die op Utrecht waren gericht. Daar zijn ook de gigolo’s bij geteld.

Hotel- en barprostitutie

Uit berichten uit de media blijkt dat er in de regio Utrecht prostitutie in hotels plaatsvindt.[iii] Het is niet bekend of het in de stad zelf ook gebeurt. Utrecht telde in 2010 zo’n twaalf hotels. De grote hotels waar veel gasten komen en gaan zijn volgens enkele sekswerkers die we hebben gesproken het meest populair.

Er was in 2010 niets bekend over illegale prostitutie in (Turkse) horeca.[iv] Volgens geruchten zou dit wel plaatsvinden. (Sekswerkers die in Utrecht wonen.) Het onderzoeksteam is de adressen uit de geruchten gaan natrekken, maar dat leverde niets op. Er was ook geen horeca op die locaties gevestigd.

Er was in de stad Utrecht één Thaise massagesalon. (Marnixlaan). Op internet werd daar toen ook erotische massage aangeboden. Er waren in 2010 enkele Chinese salons in Utrecht. Het was niet bekend of daar ook seksuele diensten werden verleend. De website www.banthai.nl vermeldt alleen traditionele Thaise massage. De website is geschreven in de eerste persoon, wat erop zou kunnen duiden dat het om een eenmansbedrijf gaat.

Mobiliteit

In 2008 werd melding gemaakt van een grote toevloed van Bulgaarse vrouwen vanuit Alkmaar naar Utrecht. ^[VIII]Advies Signalen Mensenhandel. Dit ging om jonge vrouwen, die volgens de hulpverlening onder dwang aan het werk werden gezet. De reden waarom zij groepsgewijs uit Alkmaar waren vertrokken, is niet bekend. In 2004 was er een grote toeloop van straatwerkers uit vooral Amsterdam, waar de tippelzone werd gesloten.

Van Wijk (2010) heeft voor Amsterdam becijferd dat raamprostituees niet vaak doorstromen naar escort. Mogelijk kwam dat in Utrecht meer dan in Amsterdam voor omdat Utrechtse raamprostituees in het geval van een conflict met de verhuurder minder keuzemogelijkheden hadden dan in andere steden met raamprostitutie. Verslaafde sekswerkers passen niet in een regime met vaste werktijden, belasting betalen en afdrachten doen aan de exploitanten.  Wegra BV zei precies te weten hoe lang de vrouwen bij dit bedrijf op grond van de eigen administratie bleven werklen. Aangezien Wegra veruit het grootste bedrijf was, leken deze cijfers representatief te zijn.Voor de 28 transgenders die vermeld werden in de rapportage van Utrecht gold dat ze – net als transgenders elders in Nederland- over het algemeen uit clubs en privéhuizen werden geweerd. [v]

Zij bedienen namelijk een bepaalde markt die niet te combineren valt met het klantenbestand van clubs.

De gemiddelde huurperiode is berekend:

1 week: 18 procent

2 weken: 9 procent

3 weken: 4 procent

4 weken: 2 procent

Meer dan 4 weken: 67 procent.

NB: Hier zitten waarschijnlijk ook de cijfers van de Hardebollenstraat bij.

Uit het onderzoek van Hendrik Wagenaar en Sietske Altink

Bronnen

 

[i] Niet openbaar document: Lijst bezittingen Wegra. Daarnaast bezit zij nog veel vastgoed binnen en buiten Utrecht.