Wanneer houden de middeleeuwen op? Op het gebied van de prostitutie valt het mogelijk te verdedigen dat de middeleeuwen eindigden toen onder druk van protestantse hervormers het gedoogbeleid werd losgelaten. Op 5 juni 1580 vaardigde de Rotterdamse vroedschap een resolutie uit die de dienaren van de schout verbood ‘eenige tapperije, lichte vrouwen ofte andere herberge tehouden’. Ze mochten ook geen geschenken als brood en verse haring meer opeisen en in ontvangst nemen. Ze moesten immers het goede voorbeeld geven.

De hoer van Babylon, (vervaardigd in Rusland)

Voor wat de prostitutie betreft is niet alleen de Reformatie van belang, maar ook de komst van een nieuwe ziekte: de Spaense Pocken, ofwel de syfilis. Deze ziekte werd al snel in seksuele termen gevat en zou tot na de Tweede Wereldoorlog de geschiedenis van de prostitutie in beweging houden.

Ook in Rotterdam werd de ziekte gesignaleerd. De vermeldingen van syfilis kwamen echter uit de tweede hand, namelijk uit de achttiende -eeuwse kroniek van Jacob Lois, die overigens volgens historici vaak nepnieuws verspreidde over Rotterdam. Hij schrijft dat toen Filips de Schone eind juni 1497 in Nederland was om als landsheer te worden ingehuldigd, ‘er op dese tijd de spaense pocken in de stad aen een vrouw die in ’t gasthuys daer van besmet sijnde sieck lagh.’

Het gasthuis waar de door Jacob Lois genoemde vrouw zou hebben verbleven, was een combinatie van ziekenhuis, logement en opvanghuis voor behoeftigen. Zieken- vooral syfilislijders- werden er vastgezet maar het was geen strafinrichting of gevangenis.

17de eeuw

Het straffen van misdadigers gebeurde meestal in het openbaar. Uit de toen gevelde vonnissen blijkt dat dit om een combinatie van te schande zetten, boetedoeningen en lijfstraffen ging. Die lijfstraffen gingen nogal ver: gloeiend ijzer door de tong, ogen uitsteken, de galg, of de verdrinkingsdood. Verbanning was meestal het sluitstuk van het vonnis. Vaak werden prostituees verbannen. In andere steden in de Lage Landen was het niet anders, maar daarmee vergeleken waren de Rotterdamse rechters nogal mild.

Terug naar de inhoudsopgave

Sietske Altink

Klik hier voor meer informatie over de gebruikte bronnen