Foto Jan Visser
SBS 6 wijdde op 10 november 2019 een uitzending aan de misstanden in het inpandige raamprostitutiebedrijf Escape in Doetinchem. De held van deze Undercover uitzending was niet de presentator Stegeman, maar heel verrassend, een sekswerker die nog in dat bedrijf werkzaam was.
Wat bleek? Veel vrouwen werkten zeven lange dagen per week. We weten niet of ze dat vrijwillig deden of onder dreiging hun ‘werkplek’ kwijt te raken. Maar als de vrouwen – hier weer steeds ‘meisjes’ genoemd- dat maanden en maanden achtereen moeten doen, is dat een signaal van zogeheten moderne slavernij. Veel vrouwen kwamen alleen buiten om boodschappen te doen.
Voor het ‘voorrecht’ om te slapen in een kleine ruimte zonder ramen die de vrouwen met anderen moesten delen, dienden ze ook nog eens 20 euro per nacht, bovenop de 220 euro per dag voor de werkruimte te dokken. Overigens had de gemeente het overnachten op de werkplek verboden. Is nooit iemand van de gemeente of de arbeidsinspectie op het idee gekomen om daar eens op te controleren? En de politie? Naar aanleiding van het bericht dat er een sekswerker in Escape was doodgeschoten, laat De Gelderlander [I]14-2- 2011 de politie aan het woord: ‘Er is geen criminaliteit aan de orde. In de Escape werken ook geen minderjarigen’.
En had de Belastingdienst geen argwaan gekregen toen de exploitanten opgaven dat er slechts vijf vrouwen per dag werkten? En viel de gebrekkige afgifte van bonnen ook niet op?
Volgens de undercover ‘sekswerker’ werd ongeveer de helft van de vrouwen gestuurd door een pooier die hen van en naar het werk bracht. De leiding hielp de vrouwen weliswaar door hun verdiende geld te verbergen, maar toch… De exploitanten hadden daar melding van moeten maken.
In de uitzending van Undercover kwam de burgemeester aan het woord die de indruk wekte dit alles voor het eerst te horen. De gemeente heeft boter op het hoofd. De burgemeester had minimaal onderzoek kunnen (laten) doen naar de geschiedenis van het bedrijf in de gemeente.
Het was in 2000 opengegaan als ‘een nieuw concept met palmbomen’. De exploitant, een voormalige autosloper- kwam uit Arnhem waar hij raamprostitutiepanden uitbaatte. Aldaar had hij zich altijd tegenstander betoond van de verhuizing van de ‘rosse buurt’ naar een Arnhems industrieterrein. In Doetinchem had hij het soort instelling opgericht waar hij eigenlijk op tegen was. (Overigens is deze man in 2013 overleden.)
De gemeente Doetinchem had in 2000 een zestal aanvragen liggen voor de exploitatie van een prostitutiebedrijf. Zij besloot dat er drie bedrijven in aanmerking konden komen. Een daarvan was ‘Escape’, het palmbomen concept van Ido Smit. Dat was vreemd, want de meeste gemeenten gunden destijds de vergunning aan ‘bestaande bedrijven’. En dat was Escape niet.
De andere twee bedrijven verdwenen, met als gevolg dat een sekswerker die in Doetinchem legaal wilde werken op Escape was aangewezen. Met andere woorden, de gemeente sanctioneert een monopolie van Escape.
In 2007 stonden er op het internetforum Werkplekforum de nodige klachten over dit bedrijf. Zo wilde ‘de baas van nieuwe werkers’ precies weten waar ze eerder hadden gewerkt. Dat was een ‘overbodige’ vraag en werd als ‘grote bemoeizucht’ ervaren.
Ik heb die man aan de lijn gehad en ik moet zeggen dat het een kwal van een man was. Ik belde naar hun nummer en vroeg hem of ik voor het komende weekend een plek kon krijgen. Nou ik heb nog nooit zo’n raar gesprek gehad, hij wilde weten waar ik had gewerkt en wat ik allemaal had gedaan. Dat vind ik niet belangrijk om te vertellen, als ik zeg dat ik ervaring heb dan moet dat genoeg zijn en dan moet je geen vragen stellen die er niet toe doen. Maar hij wilde alles weten, nou toen had ik het wel een beetje gehad met hem en ik zei dat ik geen interesse meer voor zijn tentje had.
Heeft de Rode Draad al die jaren niets gehoord of gemerkt? Jawel, in 2003 zijn twee veldwerkers er informatie gaan uitdelen. Uit het verslag:
De Rode Draad werd tijdens veldwerk aldaar verwelkomd door een sekswerker. Eindelijk, belangenbehartiging’. Maar de exploitant kwam er met rode kop aanstormen: ‘De Rode Draad komt hier niet in. Die behartigt de belangen van prostituees niet. Die vindt het alleen maar leuk om met de FNV en de Belastingdienst te praten. Bij het LPO (Landelijk Prostitutie Overleg) hebben ze alleen maar de exploitant uitgescholden. [II]Dat betrof vooral ondergetekende en was vooral een discussie De exploitant verweet De Rode Draad dat ze in Arnhem Spaanstalige folders had uitgedeeld. Dat mocht om de een of andere reden niet. Hij voegde eraan toe dat de Nederlandse folders ook niet mochten.’
De Rode Draad had nog andere communicatiemiddelen dan alleen veldwerk: de helpdesk die telefonisch of per e-mail bereikbaar was.
In 2011 moesten sekswerkers 220 euro per dag betalen voor een shift van half tien ’s morgens tot half twaalf ‘s avonds en daar kwamen nog extra kosten bij voor ventilators, tissuerollen, overnachting, koffie etc. ‘De exploitanten zouden hiervan belasting voor ons afdragen maar ik heb pas Belastingcontrole gehad en ik moet achterstallige belasting over 4 jaar betalen. Ik kreeg tevens een hoge boete omdat ik geen bonnetjes heb gekregen van de kamerhuur en geen goede administratie heb. Ik heb aangegeven bij de heer G. van de Belastingdienst die prostitutie hier doet in Doetinchem dat het hier fout zit maar hij zegt dat het aan mij ligt en ik een bon had moeten eisen. Maar ze geven geen bonnen. En de Belastingdienst doet niks naar hen toe maar pakken wel mij en de andere vrouwen. Ik heb het gevoel dat ik nergens meer kan werken zonder uitgebuit te worden. Het lijkt net alsof die tenten allemaal dezelfde boekhouder hebben ofzo’.
In 2012 gaat een bekende sekswerker van De Rode Draad met een collega ‘solliciteren’ in Doetinchem. Ze legde haar wederwaardigheden neer in een verslag.
Vol goede moed gaan we naar Doetinchem. Er is daar op een industrieterrein een hal met ramen. (…) Wanneer we aankomen zien we naast de hal een handelsonderneming op naam van Ido Smit. (…)
We gaan op zoek naar de beheerder. Binnen vinden we een man die ons strak aankijkt en verder niets zegt. Na enige momenten zegt hij ineens kom maar mee naar kantoor. (…)
De man zegt dat hij allereerst onze paspoorten wil bekijken. Aangezien we beseffen dat we niet verder komen als we dit niet doen, geven we de man zijn zin. We vinden het raar want we willen niet meteen aan het werk. We willen informatie. Dat vindt de man weer raar. Hij blijft ons vreemd aankijken. De man gaat met onze paspoorten in zijn hand achter de balie staan. Het is vervelend. De man blijft maar naar de papieren staren en stelt dan nog de onzinnige vraag, kom je uit de Dominicaanse Republiek?
Hij kijkt daarbij naar mijn collega. Hij heeft al drie minuten naar haar paspoort gestaard en had toch wel kunnen lezen dat ze uit Suriname komt. De man lijkt het niet te vertrouwen. We vertellen hem dat we uit een ander circuit komen. Dat vindt hij maar niets. Vrouwen die andere ervaringen hebben doen het niet goed achter het raam zegt hij. Ik zeg hem dat we er vanzelf wel mee ophouden als we er geld bij moeten leggen (…)
De man kijkt ons nog steeds aan op een nare manier. De paspoorten in zijn hand heeft hij inmiddels achter de balie geschoven. Hij zegt dat hij iemand wil bellen.
Ik vind dat de onzin met het paspoort lang genoeg heeft geduurd en vraag de man mijn paspoort terug. De man wordt boos en wil weten waarom. Ik zeg omdat u het al lang genoeg vast heeft gehouden. De man zegt dat vrouwen boven de veertig hier geen kamer kunnen huren. (…) We hebben een week geleden gebeld en gehoord dat we telefonisch geen informatie krijgen.
Nu zijn we helemaal naar Doetinchem gereden om te horen dat we er toch niet terecht kunnen. Ik word boos op de man. Mijn collega wil redden wat er te redden valt en vraagt of hij echt geen uitzondering kan maken. (…) Aan vrouwen boven de veertig verhuren we niet. Inmiddels willen we hier helemaal niet meer werken.
Wie wel? Wordt het niet een keer tijd dat de gemeente met sekswerkers gaat overleggen over de vraag hoe een behoorlijk beleid er uit moet zien?
Sietske Altink