In Schiedam staat aan de Lange Nieuwstraat het Blauwhuis. [i], het voormalige verbeterhuis voor drankzuchtige en ontuchtige vrouwen. In 1763 werd besloten dat stadsarchitect Van Bol’Es het gebouw op die plek mocht gaan ontwerpen.
Eerder werden mensen die niet wilden deugen in het voormalige Pesthuis opgesloten dat vanaf 1600 in gebruik was om lijders aan de pest of geslachtsziekten te isoleren. Het werd echter alleen tijdens epidemieën bewoond. Soms stond het jarenlang leeg.
In 1621 besloot men’ ’t pest of sieckhuys op ’t oncostelieckste (op de meest goedkope wijze) te doen repareren ende staende te houden omme in alle voorvallende noot gebruyckt te mogen worden’. Op 8 januari 1644 nam de vroedschap het besluit om ‘een camer ofte plaetse int pesthuijs tot versekertheyt van de ghedebaucheerde (ontuchtige) personen in te richten.’ In 1644 werd de ordonantie uitgevaardigd: ‘Naerder ordre ende reglement op het Blauwhuys ende de plaetse nu aldaer gedestineert ter tuchtiginge van ongebonden menschen.’ De inwoners moesten er werken voor de kost. Vanaf 1654 mocht er geen sterke drank meer aan de inwoners van het gesticht worden geschonken. Het was bedoeld voor krankzinnigen en drankzuchtigen maar er zaten vooral vrouwen. In 1644 werd er bijvoorbeeld ‘Araentgen Cornelisdr ofte Ariaen met den Baert opgesloten in het Blauewe huijs, als nu gedestineert tot een Spinofte Tuchthuijs, op hope ende tot verbeteringe van haer sondich en goddeloos leven.’ In 1763 werd het voor het eerst als ‘vrouwenverbeterhuijs’ betiteld.
In 1778 schreef de Schiedamse poëet Jan Hey:
Jonge Dochters, kwaade wyven
Die in Drank of hoererij
Loop de Eerbaarheid verbij
En haar Bloed een smet aanwryven
Daar voor is een Huis Gestigt
Waar men die brengt tot haar pligt.
Aan het eind van de achttiende eeuw kreeg het gebouw een andere bestemming: er werden kinderen van ondeuglijke of krankzinnige ouders op kosten van hun families ondergebracht. Later werd het een gymnasium.
Voornaamste bron
Feyst, G. van, (1975), Geschiedenis van Schiedam, Interbook International, Schiedam.
[i] Waarom het gesticht Blauwhuis is genoemd is onbekend. Het heette al Blauwhuis voordat er alcoholisten werden opgesloten.