Opting- in in de praktijk deel 2

Rode Draad 2008-2012

Medewerkers van de Rode Draad bezochten regelmatig bedrijven om ter plekke voorlichting te geven aan de daar werkzame sekswerkers.  Daarnaast runde de Rode Draad een telefonische helpdesk. Hieronder geven we eerst een overzicht van de klachten die bij de helpdesk van de Rode Draad binnenkwamen over de naleving van het voorwaardenpakket in de periode 2008-2012.[i] Daarna gaan we in op de ervaringen tijdens het veldwerk.

De klachten betroffen in het bijzonder:

De arbeidsverhouding:

• Geen vrije werktijden
•  ‘All in’ pakketten[ii], zoenen verplicht, ‘acties’ (korting e.d.)
• Kledingvoorschriften
• Gedwongen drinken
• Oneigenlijke werkzaamheden moeten verrichten.

De inkomsten:

• Onvolledige of geen afdracht van belastingen door de exploitant
• Vergoeding voor extra werkzaamheden niet (volledig) mogen houden; exploitant vraagt ook een percentage van de extra werkzaamhede
• De exploitant verstrekt geen bonnen (loonstrookjes) of slechts voor een deel van de verdiensten.

Voorlichting:

• Gebrek aan voorlichting van sekswerkers.

Tabel 1 geeft een overzicht van de klachten over naleving van de voorwaarden m.b.t. de zelfstandigheid van de prostitutie (de arbeidsverhouding).  Tabel 2 betreft klachten op het gebied van administratie en belastingbetaling door de exploitant.

De bronnen zijn ingedeeld naar ‘individueel’ en ‘collectief’. Met individueel wordt bedoeld een klacht van een individuele sekswerker d.m.v. e- mail, telefoon of interview. De term collectieve bronnen duidt op informatie uit veldwerk of ander bedrijvenbezoek waar de exploitant zich binnen gehoorsafstand bevond. Bedacht moet worden dat de klachten vaak van één vrouw komen, maar ook de andere vrouwen in het bedrijf betreffen. In één geval gaat het zelfs om een keten van bedrijven.

Tabel 1: Schending van de voorwaarden die betrekking hebben op de zelfstandigheid van de sekswerker, geordend naar meldingen per jaar (Rode Draad)

Voorwaarde	2008[iii]	2009[iv]	2010	2011	2012	Individueel	Collectief
Klanten en handelingen kunnen weigeren		1		7	1	8	1[v]
Tijden zelf kunnen bepalen	2	4		5		11
Niet verplicht worden alcohol drinken		2		1		3
Geen verplichte kledij				1		1
Geen schending privacy door exploitant[vi]				2	1	3
Geen ongewenste klussen hoeven te doen		1	1	1		3
Geen verbod op elders werken		1		1		1
Totaal	2	9	1	18	2	30	1

Tabel 2: Schending van de voorwaarden op het gebied van belastingbetaling en administratie

door de exploitant, geordend per jaar (Rode Draad).

Voorwaarde	2008	2009	2010	2011	2012	Individueel	Collectief
Belasting voor de vrouw afdragen		1		8		1
Exploitant steekt afdracht prostituee in eigen zak	1	1	1	8		11
Geen afdrachten van extra’s	3	3	3	1		10
Afdrachten per klant laten zien	4			12		15	1
Ieder gewenst moment uitbetalen	1			12		13
Een goede administratie bijhouden	4	1		12		17
Totaal	13	6	4	53	0	67	1

Helpdesk

Hieronder volgt een greep uit de klachten bij de helpdesk van de Rode Draad. [vii]

Zelfstandigheid

• Over één bedrijf kwamen diverse klachten binnen. Die gingen over verplicht champagne moeten drinken, dwang om op onwelgevallige tijden te werken, verplicht meedoen aan voorstelrondjes en druk om aan ‘acties’ mee te doen, zoals tijdelijke prijsverlagingen. Een deel van het geld gaat zwart. Er wordt ook dringend geadviseerd de boekhouder van de zaak te nemen. De vrouwen krijgen slechts een keer per maand een afrekening (2009)
• Verplichte kleding (2011)
• De exploitant staat niet toe dat de vrouw bij een ander bureau werkt (2011)
• Dwang tot onveilige seks of ongewenste/onvrijwillige handelingen. Dit komt vooral voor bij acties om extra klanten te trekken, maar ook daarbuiten verplichten exploitanten vrouwen tot handelingen die zij niet willen. In één geval wordt aan de klant wanneer hij vertrekt gevraagd of de vrouw het goed heeft gedaan (2011)
• Dwang tot langer aanwezig zijn en niet zelf de werktijden kunnen bepalen. Een vrouw: “Ik moet 12 uur aanwezig zijn maar er is geen flikker te doen” (2011)
• Intimidatie en chantage door exploitanten (2011)
• Onterecht ‘ontslag’ (2011)

Administratie

• De vrouwen krijgen geen opting-in bonnen/loonstrookjes (2008; 2009; 2011)
• De exploitant weigert bonnen te geven of vraagt hier extra geld voor (2009)
• De vrouw moest voor de opting-in een blanco formuilier ondertekenen (2008; 2009)
• De exploitant van een escortbureau wil de prostituees mee laten betalen aan zijn opting-in boekhouding (2009)
• Het jaaroverzicht klopt niet (2009)
• De exploitant houdt een percentage van de fooien van de klant voor de sekswerker in (2011)
• Gebrekkige afrekening (2011)
• Exploitant steekt het geld dat hij voor de belastingbetaling van de vrouw reserveert in eigen zak. Hij draagt wel af, maar te weinig (2011). Een vrouw:

“Ik heb het gevoel dat ik nergens meer kan werken zonder uitgebuit te worden. Het lijkt net alsof al die tenten dezelfde boekhouder hebben of zo. De houden zogenaamd belasting voor je in terwijl ze ons deel van het geld in eigen zak douwen. Als je om een echt loonstrokkje vraagt geven ze er eentje waar een ander adres en naam van bedrijf op staat en waar wat anders qua getallen op staat en zogenaamde onkostenvergoeding. Ze zeggen dat als het je niet bevalt je maar elders moet gaan werken. Wat moet ik nou.”

• Een exploitant van een escort bureau dreigt naaktfoto’s van de betrokken vrouw op internet te zetten bij klachten over de afrekening. Twee andere vrouwen in dat bedrijf hebben hetzelfde probleem; twee vrouwen durven niets te zeggen (2011).

(Valse) voorlichting

• De exploitant heeft de vrouw verteld dat als ze niet meedeed aan de opting-in, de belasting al haar verdiende geld (van januari tot juli) zou terugvorderen (2008)
• Een sollicitante in een bedrijf waar met opting-in wordt gewerkt, krijgt te horen dat er ziektegeld van haar verdiensten wordt afgetrokken, voor het geval zij ziek wordt. (2009)
• De exploitant belooft de vrouwen dat ze voor de belasting anoniem kunnen blijven (2009)
• Exploitant verspreidt desinformatie (2011)

Boetes

• Een vrouw heeft zelf met een klant afgesproken. Dat mocht niet, ‘dat was stelen van de zaak’. Ze moest daar een flinke boete voor betalen. (21.000 euro). De eigenaar van de club had de banden van haar auto kapot gesneden. Ze kreeg geen bonnen, geen jaaroverzicht en het geld voor champagne drinken met de klant werd niet uitgekeerd. (2009)
• Boetes moeten betalen (2011)

Privacy

• De exploitant heeft afluisterapparatuur geplaatst in de werkruimtes of de ruimte waar de sekswerkers verblijven als er geen klanten zijn. (2011)
• De eigenaar van een webcam bedrijf heeft zonder toestemming van de vrouw filmmateriaal op internet geplaatst.

Verdiensten

• Een vrouw zegt dat ze gestopt is met opting in: “Ik hield er niet genoeg aan over en ben thuis gaan werken” (2009).

Veldwerk en bedrijvenbezoeken

De vrouwen die de Rode Draad tijdens het veldwerk spraken waren over het algemeen positiever over opting-in dan de vrouwen die de informatietelefoon belden. Een vrouw wijst bijvoorbeeld op de voordelen van de vaste 20% aftrekregeling: in het verleden was er verschil met de aftrekposten tussen Amsterdam en den Haag, nu is dat voor iedereen hetzelfde (2011). Een ander zegt dat het opting-in systeem natuurlijk even wennen was, maar nu maakt het haar niet zoveel meer uit (2011). Een ander vindt het vooral gemakkelijk. (2011).

Het feit dat meer die de Rode Draad tijdens veldwerk tegenkwam positiever over de opting-in was dan de vrouwen die belden of mailden naar de helpdesk. De laatsten hadden een probleem ondervonden wat niet per definitie het geval was met de vrouwen  die tijdens het veldwerk werden bereikt. Ten tweede was tijdens het veldwerk de exploitant meestal aanwezig of binnen gehoorafstand bij de gesprekken. In dat geval leggen niet alle vrouwen hun klachten op tafel. Dat de aanwezigheid van de exploitant de antwoorden van de sekswerkers mogelijk beïnvloed wordt ook opgemerkt door Elise Ketelaars in haar onderzoek.

Opmerkelijk is ook dat de focus bijna uitsluitend lijkt te zijn gericht op vrouwelijke sekswerkers. Volgens een mannelijke respondent is er niet één mannelijke sekswerker die aan opting-in doet of belasting betaalt over zijn verdiensten als sekswerker (2010).[viii]

Zelfstandigheid

Wanneer bedrijven menulijsten hanteren of op een website adverteren dat bijvoorbeeld zoenen altijd is toegestaan, duidt dit op weinig vrijheid van sekswerkers om handelingen te weigeren. Voor escortbureaus geldt bijna per definitie dat een sekswerker moeilijk rechtsomkeert kan maken als hij/zij bij een klant arriveert. Bovendien hebben veel escortbureaus de neiging afspraken over handelingen in naam van de escort te voeren.[ix]

Vrouwen vertellen over een bedrijf waar de exploitant een auto liet posten voor het adres van een vrouw die zich ziek had gemeld om te controleren of ze echt ziek was (2011).

Administratie

Het op papier zetten van afspraken lijkt niet of nauwelijks te gebeuren. Er is geen geval bekend waar dit inderdaad gebeurde.

In sommige gevallen hebben vrouwen al maandenlang geen bonnen gekregen of moeten zij betalen voor bonnen.

Voorlichting

Een vrouw vertelt dat zij door de exploitant was gewaarschuwd om niet met Kerasos (een alternatief voor de opting-in, een cooperatie) in zee te gaan, de Belastingdienst zou het haar dan erg moeilijk maken. Ze had daarom tegen wil en dank voor de opting-in regeling gekozen.

Privacy

In het kader van de opting-in mogen geen adressen worden gegeven van de bedrijven waar de vrouw heeft gewerkt. Ingeval een prostituee een uitkering aanvraagt verstrekt het UWV echter regelmatig de adressen van vermeende werkgevers aan gerechtsdeurwaarders en gemeentelijke diensten. Dit leidt soms tot een onterecht loonbeslag.

Toegang tot financiële dienstverlening

Het is bekend dat sekswerkers geen of slecht toegang hebben tot de financiele dienstverlening, bijvoorbeeld het openen van een zakelijke rekening of het verkrijgen van een hypotheek. Dit probleem wordt niet opgelost met opting-in. Een vrouw zegt bijvoorbeeld dat het belastingverhaal aan hen was voorgespiegeld als gouden bergen, maar ze is nu bezig met een huis te kopen en ze heeft dan wel een loonstrook maar geen contract en kan op deze manier niets met die hele opting-In regeling (2011). Een andere vrouw die al een jaar met opting-in werkt betwijfelt of ze zo een hypotheek kan krijgen (2011). Een derde vrouw is positief over Kerasos, ze kent iemand uit Breda die via Kerasos een hypotheek heeft kunnen krijgen (2011).

Twee vrouwen melden bij de helpdesk dat de afrekening van de opting-in en de BTW-boekhouding bij een makelaar niet voldoende garantie boden om een huis te huren. Tijdens het veldwerk komt eenzelfde klacht naar voren (2011).

Exploitanten over opting-in

Exploitanten hebben gemengde gevoelens over de opting-in. Zo stelt een exploitant opting-in dat volgens de vrouwen opting-in geen verbetering is geweest. Hij overweegt om te gaan kijken of Kerasos niet een betere optie is voor de vrouwen (2010). Een andere exploitant meldt dat het niet mee valt om vrouwen te vinden. Ze komen wel, maar zodra hij de opting-in regeling uitlegt, haken ze af (2011). Een derde exploitant stelt dat de opting-in voor hem alleen maar een heleboel administratief werk betekent in de avond uren. Hij denkt dat de belastingdienst gegevens van de werkende vrouwen doorgeeft, want hij krijgt brieven van incassobureau’s op de club voor de vrouwen. Er is niet veel verbeterd sinds 2007 (2010). Een andere exploitante zegt dat de opting-in regeling veel vrouwen heeft weggejaagd, bijvoorbeeld naar Duitsland en België. Maar nadat de tentakels van de Belastingdienst tot in België bleken te reiken, kwamen er ook wel weer vrouwen terug (2012).