WARNING: unbalanced footnote start tag short code found.

If this warning is irrelevant, please disable the syntax validation feature in the dashboard under General settings > Footnote start and end short codes > Check for balanced shortcodes.

Unbalanced start tag short code found before:

“Met uitzondering van Zwolle in de negentiende eeuw. Daar vonden artsen ook dat besmette mannen opgesloten moesten worden of een boete moesten krijgen. Ook daar werd dit niet haalbaar geacht.”

Medische controle, een schilderij van Toulouse-Lautrec

Medische controle, een schilderij van Toulouse-Lautrec

In San Francisco werden tot de jaren zeventig van de vorige eeuw sekswerkers met een geslachtsziekte in de gevangenis in quarantaine gehouden en onder dwang met antibiotica behandeld. De organisatie van sekswerkers aldaar, Coyote, kaartte dit bij de rechter aan. Die vond de maatregel te eenzijdig op vrouwen gericht en bepaalde dat mannen met een soa ook in quarantaine moesten. Dat was in de praktijk niet haalbaar – of niet wenselijk- en zo kwam er een einde aan dit regime. (Jenness, 1993, Chateauvert, 2013.)

Niettemin had men in de hele geschiedenis een blinde vlek voor het aandeel van mannen (mannelijke klanten) in besmettingen. ((Met uitzondering van Zwolle in de negentiende eeuw. Daar vonden artsen ook dat besmette mannen opgesloten moesten worden of een boete moesten krijgen. Ook daar werd dit niet haalbaar geacht. ((B.J.Kam, 1983))

Maar de hypocrisie ging nog verder. Tot het begin van de twintigste eeuw was het zelfs strafbaar om de echtgenote of verloofde van een met syfilis besmette man op de hoogte te stellen van het risico dat zij liep. Dit tot groot ongenoegen van de feministen. M. Schoenmaker- Frentzen klaagde in 1913 dit onrecht aan in haar brochure Mogen wij zwijgen?. (Balke. 2014, Mooy, 1993)

Spaanse Pokken

In de late middeleeuwen drong het besef door dat een toen dodelijke ziekte – die later de naam syfilis kreeg – door middel van geslachtsverkeer werd overgebracht. Deze ziekte zag men toen als straf van God voor een zondig leven. Prostitutie liet zich echter niet uitroeien en in de negentiende eeuw voerde men in Nederland naar Frans voorbeeld een vorm van reglementering in met als doel deze geslachtsziekte te bestrijden. Maar waarom syfilis? Prostituees stierven vaker aan cholera en tbc.(Kam, 1983) Tuberculose kon ook door lichamelijk contact worden overgedragen. Dit had waarschijnlijk te maken met het feit dat syfilis via prostitutie de ‘gegoede stand’ kon bereiken en/of het leger kon verzwakken.

De reglementering ging gepaard met registratie. Om de wettelijke basis ervan bekommerden de stadsbesturen zich echter niet. Zieke prostituees werden opgesloten of afgezonderd, maar klanten gingen vrijuit. Nog steeds zien we dat in veel landen, bijvoorbeeld Oostenrijk waar een regulatoir beleidsregime heerst, men voor sekswerkers een registratieplicht met verplichte controles combineert.
Artsen hadden de reglementering ondersteund maar in de tweede helft van de negentiende eeuw klonk er steeds meer kritiek op het nut van de reglementering. Men had namelijk niet de kennis en de middelen om deze ziekten te kunnen herkennen en te behandelen. Dat veranderde pas aan het begin van de twintigste eeuw. Geslachtsziektebestrijding werd toen een zaak van volksgezondheid in het algemeen. Sekswerkers konden naar hun huisarts, de geslachtsziektepoli of de zogeheten clubarts. Er kwamen ‘nieuwere’ ziekten als herpes en trichomonas maar die leken niet al te ernstig te zijn. (Mooy, 1993).

Prent van Hogarth: the Harlot's Progress.

Prent van Hogarth: the Harlot’s Progress.

De illusie dat geslachtsziekten onder controle waren, werd in de jaren tachtig wreed verstoord , toen :aids. opdook. In 1982 stierf de eerste Nederlander, Jan S., aan aids. (Mooy, 1993) In 1986 drong het door dat het om een virus ging dat door middel van seksueel contact en/ of bloedcontact op een ieder kon worden overgebracht. In tegenstelling tot vroegere tijden, namen patiënten, potentiële patiënten en andere betrokkenen de bestrijding energiek ter hand. Organisaties van sekswerkers wisten te voorkomen dat zij weer eenzijdig als verspreidingshaard werden aangewezen. Zij vonden zichzelf niet het probleem, maar een deel van de oplossing. Sekswerkers waren immers gewend om het condoom.  te gebruiken, toen het enige middel tegen de ziekte. Het werd geherwaardeerd als levensredder. Hoe erg de ziekte ook was, de komst van aids heeft zeker bijgedragen aan een professionalisering van de voorlichting en gezondheidszorg voor sekswerkers. En last but not least, het bood een kans voor organisaties van sekswerkers om te laten zien dat zij  voor aidsbestrijding onmisbaar waren.

Sietske Altink

Bronnen

Lees meer over:

Syfilis

Artsen en prostituees in de negentiende eeuw

Clubartsen

De komst van aids in de prostitutiewereld

De geschiedenis van het condoom