Tussentijdse Evaluatie 2010

In maart 2010 vond er een tussentijds evaluatiegesprek plaats met de Belastingdienst, de Rode Draad, twee sekswerkers, twee hulpverleningsinstellingen en SoaAids nl. over de opting-in regeling, de wijze van belastingheffing die in 2007 was ingevoerd na het vastlopen van de discussie over zelfstandig ondernemerschap versus loondienst. Om de rechten van sekswerkers veilig te stellen was er een voorwaardenpakket samengesteld, waarin bijvoorbeeld het recht op vrije klantenkeuze was vastgelegd.

Het gesprek betrof de problemen die zich in de praktijk hadden voorgedaan en eventuele punten waarop bijsturing was gewenst. Volgens de

Informatiemap voor de prostitutiebranche

Belastingdienst deed op dat moment bijna 90 procent van de vergunde exploitanten mee aan de opting-in regeling. Tachtig procent van de bedrijven werkte met het voorwaardenpakket. Bij 10 procent was sprake van loondienst. Vijf tot tien procent van de bedrijven had geen keuze gemaakt. Van de kant van de exploitanten zou tevredenheid bestaan over de regeling omdat hierdoor rust was gecreëerd.

Het onderstaande verslag en de citaten zijn gebaseerd op de aantekeningen van een van de deelnemers aan het gesprek.

Naleving voorwaardenpakket

Iedereen is het erover eens dat het voorwaardenpakket op zich een goede zaak is, mits het wordt nageleefd. Een voordeel is ook dat er geen boekhouders meer nodig zijn. De hulpverleners merken op dat veel van hun cliënten tevreden over de opting-in zijn. Het probleem is dat exploitanten het voorwaardenpakket niet (goed) naleven en dat daar geen controle op is. De aanwezige sekswerkers hadden daarnaast de volgende klachten:

“Je ziet de voorlichtingsposter nooit meer in de bedrijven hangen. Je bent niet in een positie om je eisen op papier te zetten. Klanten weigeren is een probleem. Exploitanten willen hun deel van de extra’s op de kamers en er zijn zelfs kledingvoorschriften. Je wordt gedwongen om te frauderen, je krijgt geen afschriften, of dagstaten en maandstaten kloppen niet.

“De ondernemer bepaalt wat de omzet is. Je krijgt denkbeeldige loonstrookjes en je weet niet waar je aan toe bent. Vroeger zei men bij kritiek: ‘Daar is het gat van de deur.’ Dat heet nu anders: ‘Dan beëindigen we de samenwerking.’”

“Ze sjoemelen met de betaling en ze houden zich niet aan de voorwaarden.”

“Je krijgt de administratie niet altijd mee. Die moet vaak binnen het bedrijf blijven. Ze zijn heel druk bezig geweest met de opting-in maar vooral met het frauderen.”

 “Soms word je gedwongen om niet te werken. Dat is wanneer ze acties hebben met voordeeltjes voor de klanten. Je komt er niet in als ze zo’n actie doen en je daar niet aan mee wilt doen“

De belastingdienst merkt op dat er meer handhaving gaat komen en dat zij overeenkomsten gaat opzeggen als de voorwaarden niet worden nageleefd. Met een aantal bedrijven zou dit naar aanleiding van meldingen al zijn gebeurd. Tegelijk wordt opgemerkt dat de Belastingdienst een beperkte capaciteit heeft en dat loondienst geen sanctie kan zijn: het gaat om feiten en omstandigheden. Wel zijn er boetes opgelegd. Echte zelfstandigheid heeft de Belastingdienst echter nergens aangetroffen. Bij de vergunningverlening letten gemeenten niet op de naleving van het voorwaardenpakket, met uitzondering van Amsterdam.

Voorlichting

Hoewel de Belastingdienst stelt alle betrokken exploitanten persoonlijk voorgelicht te hebben, vinden de sekswerkers dat de informatie niet altijd bij hen is terechtgekomen.

“De exploitanten informeren de vrouwen niet.”

“Er zijn wel folders voor de prostituees geweest maar die zijn niet vertaald, terwijl 60 tot 70 procent van de vrouwen buitenlands is. Er valt geen geld te regelen voor vertalingen.”

Zelfstandigheid en gebrek aan keuze

De sekswerkers vinden opting-in een vorm van verkapte loondienst omdat de exploitant een deel van de omzet krijgt. In de praktijk dragen sekswerkers vaak zoals vanouds de helft van de omzet af.

“Het is eigenlijk het oude fifty-fifty systeem dat een andere naam heeft gekregen”.

Alle aanwezigen zijn het erover eens dat het zelfstandig kunnen werken in de prostitutie nog ver te zoeken is (m.u.v. de raamprostitutie). De feitelijke zelfstandigheid is discutabel of hetzelfde gebleven:

“De exploitant zit er steeds tussen en kan de prostituee chanteren met extra’s. De exploitant kan zeggen ‘je doet dit en dat wel met die klant, dus dan kun je het ook met die andere klant’. Ook worden adressen doorgegeven.“

“De gezagsverhouding blijft bestaan. Vrouwen moeten weten wat hun rechten zijn. Er zijn weinig klanten. “

De sekswerkers hebben niet zelf voor de opting-in gekozen. De exploitant sluit de opting-in overeenkomst met de Belastingdienst. De exploitanten weigeren loondienst en de belastingdienst  accepteert het niet als arbeid van een zelfstandige:

“Er is nooit goede voorlichting geweest over het zelfstandig ondernemerschap. In de discussie over arbeidsrelaties hadden de sekswerkers niets in te brengen. Ze mochten hun mond opendoen, maar daar bleef het bij. De exploitanten waren alleen maar geïnteresseerd in de vraag hoe ze konden voorkomen dat ze als werkgever werden gezien.”

 “Prostituees wennen aan belasting betalen. Maar dan moet het wel netjes gaan. Je zou meer keuze moeten hebben. Het zelfstandig werken wordt door de gemeente tegengehouden.”

 “In iedere branche zijn er mensen die baat hebben bij loondienst. Maar de exploitanten willen geen werkgever zijn.”

“De machtspositie is het probleem. Het arbeidsrecht gaat uit van een iets evenwichtigere verhouding. Vrouwen gaan het niet redden om via de rechter loondienst op te gaan eisen.“

“Vrouwen mogen nergens anders werken. Vanuit je eigen huis is moeilijk.”

Als alternatief wordt de coöperatie Kerasos genoemd. De vrouwen werken hier elders in clubs of privéhuizen maar zijn in loondienst bij Kerasos. De sekswerker stort haar gemaakte omzet op rekening van de coöperatie, waarover de coöperatie vervolgens inkomstenbelasting en de premies sociale zekerheid afdraagt. Dit wordt echter tegengewerkt door de Belastingdienst. [i] Opgemerkt wordt dat bepaalde gemeenten wel meer open gaan staan voor het idee van coöperaties.

Vlucht uit het vergunde circuit

Veel sekswerkers zijn uit het vergunde circuit gestapt:

“Veel mensen zijn uit de vergunde prostitutie gestapt. Ze werken thuis en in hotels. Dat geldt ook voor de jongens.”

“De legalisering is alleen positief geweest voor de Belastingdienst en de exploitanten. “

 “Veel vrouwen hebben de wijk genomen toen de legalisering doorging.”

“In sommige bedrijven bleven maar twee vrouwen over.“

“Toen liepen ze weg omdat ze niet meer zwart konden werken. Nu is belasting betalen wel geaccepteerd maar is de vraag: kun je in prettige omstandigheden werken? Voor de legalisering had je de 50/50 regeling en was er grote bemoeienis met het werk. Toen kwam loondienst ter sprake en ging men het over kamerhuur hebben.”

Privacybescherming

Tenslotte wordt nog opgemerkt dat de werkgever/exploitant ook kan zien bij welke instellingen en bedrijven een sekswerker nog meer werkt.

Naschrift: In 2014 wordt de opting-in regeling opnieuw geevalueerd. Sekswerkers waren nauwelijks bij deze laatste ronde betrokken. Daarom maakten enkele deelnemers aan het Platform Swexpertise een eigen evaluatie. Deze is hier te downloaden.

Tekst: Marjan Wijers & Leontine Bijleveld m.m.v. Sietske Altink en Elise Ketelaars

@ Platform Posititieverbetering Prostituees & Vereniging Vrouw en Recht Clara Wichmann

Utrecht, 31 maart 2014

Lees verder

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[v] Interview Klara Boonstra.

 

 

 

 

 

 

 

 

[vi] Dit was in grote lijnen correct. Loondienst werd niet genoemd.

 

 

 

 

 

 

 

 

[vii] De belastingdienst stelt dat het nu gemakkelijker hoort te zijn voor prostituees om een hypotheek te krijgen, omdat er dankzij opting-in inkomensoverzichten zijn, die vereist zijn voor het verkrijgen van een hypotheek.

 

 

 

 

 

 

 

 

[viii] De directrice van Kerasos erkent dat dit bij meerdere leden het geval is, maar dat zij in de gaten houdt dat de leden wel een minimum bedrag storten en dat in bedrijven die met opting-in werken ook gedeeltelijk zwart gewerkt wordt (interview).

 

 

 

 

 

 

 

 

[ix] De uitleg besloeg zowel het bedrijfsmodel als de kritiek van de belastingdienst op de coöperatie.

 

 

 

 

 

 

 

 

[x] Dit geldt bijv. ook voor raamprostituees.

 

 

 

 

 

 

 

 

Inhoud Artikel