Het beroep van sekswerker valt tot op zekere hoogte met andere beroepen te vergelijken. Het is net als bijvoorbeeld dat van stuntvrouw of stuntman, geen alledaags beroep. Wel is stuntman een beroep dat op vrijwillige basis moet worden uitgeoefend. Niemand mag een ander ertoe dwingen. Evenmin mag een persoon een ander verplichten om in een circus in de trapeze te gaan hangen. Sekswerk heeft met stuntwerk en dergelijke gemeen dat de lichamelijke integriteit in het geding kan komen en streng moet worden bewaakt door de beroepsuitoefenaar. Aangezien de lichamelijke integriteit een doorslaggevend argument is, kan een uwv of een Sociale Dienst nooit iemand dwingen om sekswerk te gaan doen of te blijven doen. (Zie ook de 4 vrijheden). Met andere woorden, prostitutie kan nooit passende arbeid zijn.

Passende arbeid

Tekening Petra Urban. Oorspronkelijk in de Gak folder voor exploitanten. Tekst: Lichamelijke en geestelijke integriteit zijn wettelijk beschermd.

Tekening Petra Urban. Oorspronkelijk in de Gak folder voor exploitanten. Tekst: Lichamelijke en geestelijke integriteit zijn wettelijk beschermd.

In de tijd van de wetswijziging kwamen vooral christelijke politieke partijen met het argument dat legalisering van prostitutie betekende dat een uitkeringsinstantie een uitkeringsgerechtigde kon dwingen de prostitutie in te gaan of daarin te blijven. Dat is incidenteel wel eens voorgekomen. De desbetreffende ambtenaar werd daar vervolgens ernstig om berispt. Steeds moesten opeenvolgende ministers van Justitie en Sociale Zaken uitleggen dat prostitutie nooit passende arbeid kon zijn. Met andere woorden, het is geen baan die een werkloze moet accepteren.

Anno 2013 is het begrip passende arbeid achterhaald. Een werkloze moet bijvoorbeeld van het uwv na een jaar werkeloosheid niet-passende arbeid accepteren. Voor zover mij bekend is het nog niet voorgevallen dat een (ex) sekswerker na 2013 terug de prostitutie in werd gestuurd.

Werken met seks

Sekswerkers werken met seks. Er wordt wel eens gezegd dat ze hun lichaam verkopen. Dat is onzin, sekswerkers nemen na gedane arbeid hun lichaam weer gewoon mee naar huis. Sekswerkers beweren zelf dat ze hun lichaam verhuren of beter nog, aan een specifieke intieme dienstverlening doen. Maar dat roept verzet op want velen vinden dat  die intimiteit in een relatie thuis hoort en niet kan worden uitbesteed. Niettemin vinden we het normaal dat allerlei zorgfuncties ‘buiten de deur te huur zijn’. Je slaapt thuis gratis, maar op vakantie betaal je voor een bed. Je kunt thuis eten maar ook naar een restaurant gaan. (Thanh Damh, 1990) Dat geldt ook voor persoonlijke verzorging als wassen, haren kammen en dergelijke. Wanneer een verpleegkundige de genitaliën van anderen wast wordt dit niet als een seksuele handeling gezien. Ook het werk van urologen en gynaecologen wordt uitdrukkelijk niet met seks geassocieerd. Bijgevolg staat hun werk hoog in maatschappelijk aanzien en worden zij niet gestigmatiseerd.  (Nick Mai in zijn voordracht voor Prospol in Londen, 2013). Daarentegen is sekswerk het meest gestigmatiseerde beroep dat er nu bestaat. (Dat gold echter in vroegere eeuwen ook voor het beroep van beul.)

Altijd maar bezig met seks?

Wanneer ik professionele sekswerkers spreek valt me op dat ze maar een beperkt gedeelte van hun werktijd seks hebben. De meeste tijd zijn ze kwijt met voorbereidende handelingen zoals het werven van en het wachten op klanten. En wanneer ze een klant hebben besteden ze meestal ook niet alle tijd aan seks met hem (of haar). Hoewel er verhalen bekend zijn van mensen die onder extreme dwang vele klanten per dag moeten accepteren, hebben de meeste sekswerkers geen tien keer seks per dag, zoals het vooroordeel wil. Althans niet anno 2013.

Enkele oudere sekswerkers vertelden me dat dit in de jaren zeventig en tachtig wel eens voorkwam. Al deze sekswerkers meldden ook dat er bij sekswerk meer komt kijken dan het uitventen van seksuele technieken. Tijdens een onderzoek ten behoeve van carrièreverandering  (2000, ANAKO)  bleken de volgende competenties bij sekswerkers aanwezig te zijn: mensenkennis, klantgerichtheid, talenkennis en sociale vaardigheden.

In 1984 zei commissaris van politie Anneke Visser nog op een besloten conferentie in Amsterdam dat ‘prostitutiebedrijven door mannen worden beheerd, door mannen worden gefinancierd en door mannen in stand worden gehouden’. Dat was niet helemaal waar; er zijn altijd vrouwelijke exploitanten geweest, maar op het gebied van financiering en klandizie, had ze gelijk. Overigens was die mannelijke dominantie op de werkvloer van prostitutiebedrijven voor haar een van de redenen om de emancipatiestrijd van sekswerkers te ondersteunen.

Feministen en prostitutie

Jarenlang was het onder feministen gangbaar om prostitutie als een gevolg van de patriarchale – dus door mannen gedomineerde – maatschappij te zien. In deze visie diende prostitutie om de machtsongelijkheid tussen mannen en vrouwen in stand te houden. De redenering was als volgt: mannen passen een verdeel- en heerspolitiek onder vrouwen toe door ze in slechts twee kampen in te delen: de madonna’s en de hoeren. De vrouwen die niet pasten in het beeld van de aseksuele vrouw werden als hoer betiteld en moesten binnen de hun toegemeten ruimte blijven. Ze mochten geen contact hebben met de madonna’s die thuis hoorden te zitten. Dit onderscheid zou alle vrouwen benadelen, niet alleen ‘de hoeren’. De vrouw thuis werd immers weggezet als een seksloos wezen en de hoeren werden buiten de maatschappij gehouden.

Deze feministische visie uit de jaren tachtig heeft een grote rol gespeeld in het ontstaan van de emancipatiebewegingen van sekswerkers. Voor feministen vormde die redenering een reden om sekswerkers te gaan steunen in hun strijd voor meer rechten. Het was het begin van de alliantie van ‘slechte’ vrouwen en hoeren, zoals nader uitgewerkt door Gail Pheterson (1985). En zolang vrouwen die zich niet voegden naar het ideaalbeeld van de madonna: dus buiten de deur werkten, meer dan een (al of niet vrouwelijke) partner hadden en seks niet alleen voor de voortplanting bedreven, als ‘hoer’ werden weggezet, hadden alle vrouwen te lijden onder het stigma ‘hoer’.

Diversiteit

Anno 2014  is het woord ‘hoer’ nog steeds een scheldwoord. Maar madonna’s zijn schaars geworden. Vrouwen van nu werken buitenshuis, durven zich in de slaapkamer meer uit te leven, ‘daten’ er soms op los en trouwen zelden nog als maagd. Die emancipatie heeft ook repercussies voor de prostitutiewereld. Vrouwen worden zelf ook klant. Het traditionele beklinken van zakencontracten in een bordeel niet of nauwelijks meer bon ton. De zakenpartners zijn immers tegenwoordig vaak vrouwen!

Prostitutie door stellen

Sowieso valt er in de Nederlandse prostitutie een trend te bespeuren naar grotere diversiteit. SM-clubs houden vrouwenavonden en in veel clubs zijn stellen tegenwoordig ook welkom. En op internet ziet men regelmatig dat een vrouw samen met haar partner ontvangt. Vroeger kwam het incidenteel voor dat een man en een vrouw samen, meestal op initiatief van de man, een sekswerker bezochten. Nu heeft iedere site waar sekswerkers hun diensten aanbieden daar een aparte rubriek voor.

Sietske Altink

Eveline van Dijck interviewt Marjan Sax over Gail Pheterson

 

 

2013

Sietske Altink

Inhoud Artikel