Tekening P. Urban: Onderschrift: Maar never nooit zonder regenjas

Tekening P. Urban: Onderschrift: Maar never nooit zonder regenjas

In 2005 had De Rode Draad subsidie gekregen om sekswerkers in de bedrijven uitleg te geven over arbeidsrelaties. Dat viel niet mee. Veel exploitanten reageerden vijandig. Medewerkers kregen teksten te horen als

‘Door jullie mag ik die meisjes niet meer laten afwassen. Want dan zou ik gezag uitoefenen.’

‘Ik heb al gezegd dat loondienst niet kan, want dan moeten ze op hun cv zetten dat ze in de prostitutie werken. Niemand wil hier in loondienst.

Vaak kregen de medewerkers van de Rode Draad niet eens de kans om uit te leggen dat er wel degelijk voordelen aan loondienst zaten: ziekteverlof, een werkeloosheidsuitkering bij ontslag, vakantiegeld en zwangerschapsverlof. Exploitanten zeiden regelmatig dat ‘loondienst’ het einde van hun bedrijf en daarmee ook van hun werkgelegenheid zou worden. Exploitanten wilden geen loondienst want dan moesten ze sociale lasten betalen.

Door de eenzijdige informatie die sekswerkers van exploitanten kregen en de angst voor verlies van werkgelegenheid, is het daarom niet vreemd dat sekswerkers tegen onderzoekers van bijvoorbeeld het Wetenschappelijk Onderzoek en  Documentatie Cenrum van de regering zeiden het  zelfstandig ondernemerschap te prefereren boven een arbeidscontract.

Wanneer de nood aan de man kwam, vonden sekswerkers dit echter wel belangrijk. Ze belden naar De Rode Draad met de vraag waarom ze niet doorbetaald kregen bij ziekte, net als iedereen in de maatschappij. Maar dat gold niet voor zelfstandig ondernemers. En of ze zomaar ontslagen konden worden. Ja dat kon, want zzp’ ers hadden geen poot om op te staan.

En mogelijk hadden ze ook gehoord hoe de ervaringen met loondienst waren in de bedrijven waar de Belastingdienst had geconstateerd dat er een dienstverband was tussen de sekswerkers en de exploitant. We kwamen in die gevallen een travestie van arbeidsrecht tegen.

De praktijk in een paar bedrijven:

Bedrijf 1: De vrouwen in een bedrijf hadden zich bij de Belastingdienst uitgeschreven omdat er loondienst werd geconstateerd. “Loondienst heeft geen voordeel, als zelfstandig ondernemer verdienen we dertig euro per dag”, zo vertelden ze ons verheugd. De gastvrouw zei zelfs dat vrouwen die niets verdienen, buitengewoon fijn zijn als ‘opvulling’. Uit dit bedrijf komen ook klachten dat vrouwen boetes moeten betalen. Ze moeten ineens een kwartier eerder beginnen en € 10 boete betalen bij te laat komen. Bovendien moeten zij 15 procent BTW afstaan.

Bedrijf 2: De eigenaar van dit bedrijf begrijpt dat loondienst voordelen heeft. Uit eigen ervaring weet hij immers dat je dan een vooraf afgesproken som geld krijgt. Maar dat kan hier helaas niet. Als er één vrouw ziek is en de andere vrouw geld verdient, dan gaat dit verdiende geld naar de zieke vrouw en dan heeft de werkende vrouw niets. We hebben nu een sluitend systeem: wanneer een vrouw de hele dag in het bedrijf aanwezig is en geen klant heeft dan krijgt ze over drie uur € 7 per uur uitbetaald. Op een dag waarop ze wel klanten heeft, krijgt ze voor acht uur uitbetaald. Bij meerdere klanten wordt het uurloon verhoogd.

In bedrijf nummer 3 wordt in loondienst gewerkt. “Prima systeem, dat mogen jullie van me kopen”, aldus de eigenaresse. Het komt erop neer, dat de vrouwen netto € 58 per uur krijgen voor de diensten die ze verlenen. Ze moeten tien uur per dag aanwezig zijn en in die tijd wachten ze tot ze € 58 kunnen gaan verdienen. Een vrouw werkt parttime tegen dezelfde condities en dat is geen probleem. Eén van de vrouwen vindt het systeem niet zo slecht, ondanks het feit dat ze niet betaald wordt voor de uren dat ze aanwezig is, maar uiteindelijk zijn de verdiensten net zo laag als bij het systeem van nep-zelfstandig ondernemerschap. Er zijn ook loonstrookjes beschikbaar. Er zou een regeling zijn om de kosten voor de crèche te vergoeden.[1]

Het oordeel ‘loondienst’ bracht vóór 2004 de meeste Oost Europese vrouwen in de gevarenzone. Zij mochten immers alleen als zelfstandige ondernemer werken.[2]  Een voorbeeld:

In een afgelegen bedrijf treffen we twee Oost Europese vrouwen aan. Ze zijn al een aantal jaren in Nederland. Eén van hen wil weten hoe ze onafhankelijk van haar partner een verblijfsstatus kan krijgen. Haar advocaat zou gezegd hebben dat dit niet kan zolang ze in de prostitutie zit. Ze werkt ook nog in een ander bedrijf. Ze verslindt de informatie van De Rode Draad. De baas heeft tegen de vrouwen gezegd dat ze in loondienst werkzaam zijn. Maar Oost Europese vrouwen mogen toch niet in loondienst in de prostitutie werken? Wanneer er en klant is geweest, krijgen de vrouwen minder dan vijftig procent omdat hij immers  al belasting  voor hen heeft betaald. De uren die ze aanwezig zijn, krijgen ze niet betaald. Een loonstrookje hebben ze ook nog nooit gezien.

Voor zover bekend worden in alle gevallen waar dienstverbanden zijn geconstateerd, oproepcontracten gehanteerd. Dit betekent in de praktijk dat de vrouwen de hele dag aanwezig moeten zijn en dat de betaling pas ingaat zodra er een klant binnenkomt. De vrouwen weten niet dat ze na drie maanden in veel gevallen een beroep kunnen doen op de Flexwet. In enkele bedrijven krijgen prostituees per oproep slechts één uur uitbetaald in plaats van de verplichte drie uur, maar meestal niet eens één uur.

In één bedrijf betaalt men per uur een bedrag uit dat lager is dan het minimumloon. Elders heeft men het als volgt geregeld: de vrouwen worden opgeroepen voor drie uur tegen minimumloon. De overige uren krijgen ze niet betaald. In een ander bedrijf met loondienst heeft een vrouw een schuld bij de exploitant, omdat hij wil dat ze meebetaalt aan zijn omzetbelasting. In een stripclub in Amsterdam krijgen de danseressen in ‘uren’ uitbetaald. Dit betekent dat ze geen geld krijgen, maar een gunstige plek op het rooster, bijvoorbeeld wanneer er veel toeristen in de zaak zijn. Dit biedt ze de gelegenheid om fooien te ontvangen. Met andere woorden: hun beloning bestaat uit kans op fooien.

 

[1] Onder de vorige eigenaresse kreeg De Rode Draad te horen dat de dames geen tijd mochten nemen om folders te lezen. Het zag er toen vreselijk uit, maar nu is er een grondige verbouwing gaande.

[2] Volgens de Wet Arbeid Vreemdelingen (WAV).

Lees meer:

 

Inleiding, arbeidsrelaties in sekswerk in vogelvlucht

De praktijk in prostitutiebedrijven

De onderhandelingen: sekswerkers en exploitanten

Knelpunten loondienst in de prostitutiebranche

Overige inkomsten uit sekswerk, een derde weg?

Schijnconstructies in de prostitutiebranche

Uitzendbureaus voor sekswerkers?